Η πληκτρολόγηση αυτού του δοκιμίου σε ένα MacBook Air, συνδεδεμένο με ένα iPhone Pro (όχι το πιο πρόσφατο μοντέλο) για πρόσβαση στο διαδίκτυο, μυρίζει υποκρισία. Ωστόσο, ορισμένα ζητήματα πρέπει να επισημανθούν χρησιμοποιώντας όλους τους διαθέσιμους πόρους. Ο κύκλος ειδήσεων γύρω από την πώληση του iPhone 16 σε όλη την Ινδία είναι ακόμη μια υπενθύμιση του πώς η βιομηχανικά παραγόμενη σύνθεση αίγλης, φθόνου και πολιτισμικού ιμπεριαλισμού συνεχίζει να καθορίζει τις περισσότερες αγορές στον Παγκόσμιο Νότο.
Η οικονομία αντιλαμβάνεται τον φθόνο – ένα ουσιαστικά αρνητικό συναίσθημα – ως ισχυρό μοχλό για την οικονομική ανάπτυξη. Λέγεται ότι επηρεάζει θετικά τα «κίνητρα επίτευξης των καταναλωτών και την αύξηση των ποσοστών αγορών και δαπανών τους». Όσο περισσότερο ζηλεύετε, τόσο περισσότερα σκοπεύετε να κερδίσετε και να ξοδέψετε. Η κατοχή ενός iPhone είναι μια δραστηριότητα που προκαλεί φθόνο και προκαλεί για πολλούς καταναλωτές από τότε που κυκλοφόρησε το 2007. Το κομψό iPhone ήταν η νέα τηλεόραση Onida, μείον τον διάβολο να σφυρίζει “φθόνος του γείτονα, υπερηφάνεια του ιδιοκτήτη”.
Η προσομοίωση είναι υπέρτατη
Το iPhone είναι ένα περίεργο gadget – είναι ταυτόχρονα προϊόν και πλατφόρμα στη βιομηχανική παραγωγή του glamour. Ήταν πάντα έτσι σκοπός; Ας πάμε στο τι έλεγαν οι ειδικοί για την επανάσταση των τηλεπικοινωνιών και την εμφάνιση του smartphone στις αρχές του 21ου αιώνα. Η παρατήρηση του Thomas Elsaesser το 2005 αξίζει να παρατεθεί λεπτομερώς:
«Θα είναι η καθαρή καθημερινή χρησιμότητα, η παγκόσμια δημοτικότητα και -για να μην ξεχνάμε- τα καταστροφικά ποσά που έχουν επενδύσει οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών σε άδειες για κινητά τηλέφωνα «τρίτης γενιάς» που κερδίζουν την ημέρα ή παιδιά που παίζουν παιχνίδια στον υπολογιστή που προσομοιώνουν όλο και περισσότερο σοφιστικέ παράλληλοι κόσμοι.
Ένα τέταρτο του αιώνα μετά, η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Η προσομοίωση έχει ξεπεράσει όλες τις βοηθητικές λειτουργίες. Το smartphone έχει γίνει ο χώρος όπου οι άνθρωποι επιμελούνται κόσμους για επιρροή και επιρροή.
The World Of Influencers and Aspirations
Οι περισσότερες συζητήσεις γύρω από την εμμονή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επικεντρώνονται στη συμπεριφορά των αδύναμων και ευάλωτων: παιδιών/εφήβων ή οικονομικά περιθωριοποιημένων. Πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τροφοδοτούν τις φιλοδοξίες, πώς ο κόσμος των επιρροών δραστηριοποιείται σε αυτές τις φιλοδοξίες, πώς τα παιδιά και άλλες ευάλωτες ομάδες βλέπουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως ενδυναμωτικά με όλες τις δυνατότητές τους και άλλα τέτοια. Αυτό που πρέπει να εξεταστεί περισσότερο, ωστόσο, είναι πώς οι ενήλικες «έχοντες» της κοινωνίας την κακολογούν ως «δεν έχουν» επιβιβαζόμενοι σε ένα άλογο ζήλιας και επιδίδονται σε μια απερίσκεπτη παραγωγή μιας αίσθησης γοητείας. Το να ποζάρεις με μια πολυτελή τσάντα για ψώνια υψηλής ποιότητας -ακόμα κι αν είναι άδεια- δεν απευθύνεται απαραίτητα στους κατοίκους της παραγκούπολης. Είναι καθαρά για τους συνομηλίκους να το καταναλώνουν και, ελπίζουμε, να το ζηλεύουν. Οι κάτοικοι των παραγκουπόλεων είναι απλές εγγυήσεις αυτής της γοητείας.
Ο Kiran V Bhatia, ενώ αξιολογεί τις ψηφιακές εμπειρίες των παιδιών σε ινδικές φτωχογειτονιές, σημειώνει ότι η ψηφιακή αίγλη «επιτρέπει στους χρήστες να αντισταθμίσουν την «έλλειψη» στη ζωή τους που προκύπτει από τους κοινωνικοοικονομικούς και πολιτιστικούς περιορισμούς που αντιμετωπίζουν». Τα παιδιά των παραγκουπόλεων, για παράδειγμα, αποκτούν «οριακή πρόσβαση σε εμπειρίες στις οποίες φιλοδοξούν να συμμετάσχουν» μέσω των εικόνων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η Bhatia σημειώνει ότι αυτή η πρόσβαση και η συμμετοχή σπάνια καταλήγουν σε πραγματική ανοδική κινητικότητα στην τάξη. Αυτό καθιστά σαφές ένα πράγμα: Αν και επηρεάστηκαν περισσότερο, αυτά τα παιδιά δεν είναι το κοινό για τις γκλαμουριές της ποικιλίας στον κήπο. Ναι, είναι σημαντικά ως δεδομένα «ακόλουθων».
«Επιμέλεια» είναι η λέξη-κλειδί
Πρέπει να προστεθεί εδώ ότι δεν δημιουργείται όλη η αίγλη γύρω από ακριβά εμπορεύματα και εμπειρίες. Υπάρχει αρκετός αρχικός λόγος για ένα νέο βιβλίο – γιατί θέλει κανείς να σηματοδοτήσει πνευματικές αγκυροβολίες χωρίς να κατέχει κανένα. Ή μακροσκελείς αναρτήσεις γύρω από ένα νεοαποκτημένο πολιτιστικό σημαίνον όπως το κρασί γιατί, επιτέλους, έφτασε. Η επιμέλεια είναι η λέξη-κλειδί.
Αυτή η επιμέλεια, εν αγνοία του επιμελητή, είναι το πρώτο βήμα προς το iSlavery που μελετητές όπως ο Jack Linchuan Qiu θέλουν να αναγνωριστεί και, κατά συνέπεια, να καταργηθεί. Ο Qiu υποστηρίζει, «τα ψηφιακά αντικείμενα όπως τα smartphone όχι μόνο απέτυχαν να εκπληρώσουν τη χειραφετητική τους υπόσχεση, αλλά έχουν δημιουργήσει αντίθετα νέες συνθήκες υποδούλωσης». Ο αντίκτυπος αυτής της ψηφιακής υποδούλωσης είναι ορατό σε όλους: η απεικόνιση του εγκεφάλου αποκάλυψε ότι η εμμονή με την οθόνη προκαλεί νευρολογικές διαταραχές σε παιδιά και εφήβους, έχει αποδείξει η ιατρική επιστήμη. Αυτό που κάνει στους ενήλικες είναι ίσως ακόμη πιο επικίνδυνο – οι ενήλικες επιλέγουν να υποδουλωθούν στη ζωή τους στην οθόνη, σε αντίθεση με τα παιδιά. Είναι οι «απόλυτοι σκλάβοι», δανειζόμενοι τη φράση του Ορλάντο Πάτερσον. Φαινομενικά ισχυροί, πλούσιοι, ελεγκτές αφηγήσεων, αλλά εντελώς ευάλωτοι. Στέκεται σε μια ουρά για περισσότερες από είκοσι ώρες για να αγοράσει το πιο πρόσφατο iPhone ή η αδυναμία του να είναι ο αυθεντικός εαυτός του, εκτός κι αν είναι για άλλη μια ανάρτηση hey-look-at-me-this-the-real-me social media – αν αυτό δεν είναι η ευπάθεια των απόλυτων σκλάβων, τι είναι;
iSlavery
Ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής εξαρτάται από αυτήν την τελική ψηφιακή σκλαβιά. Η ταχεία παγκόσμια διείσδυση στον παγκόσμιο τομέα κινητής τηλεφωνίας του iPhone της Apple οφείλεται κυρίως όχι τόσο στους τελικούς χρήστες που θαυμάζουν τα τεχνολογικά του άλματα, αλλά στην ικανότητά τους να το επιδεικνύουν ως κατοχή. Η κατοχή που τους επιτρέπει να καμαρώνουν άλλα υπάρχοντα. Η δουλεία εκμεταλλεύεται το σώμα, ολόκληρο ή μέρη, σε μια ανώμαλη συναλλαγή εργασίας-κεφαλαίου, όπως το θέτει ο Christian Fuchs. Αυτό που εκμεταλλεύεται σε αυτή την περίπτωση είναι ο ανθρώπινος εγκέφαλος – η τοποθεσία των ιδεών, των συναισθημάτων και άλλων.
Και μια μέρα, είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε ανομία-τίποτα.
(Ο Nishtha Gautam είναι συγγραφέας και ακαδημαϊκός με έδρα το Δελχί.)
Αποποίηση ευθύνης: Αυτές είναι οι προσωπικές απόψεις του συγγραφέα
