Στις 6 Οκτωβρίου, οι Τυνήσιοι θα κατευθυνθούν στις κάλπες για τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών που οι επικριτές της αντιπολίτευσης λένε ότι είναι νοθευμένες υπέρ του προέδρου Kais Saied και θα μπορούσαν να ηχήσουν το θάνατο για τη δημοκρατία της Τυνησίας.
Μόλις δύο υποψήφιοι έχουν εγκριθεί για να είναι υποψήφιοι εναντίον του κατεστημένου στην ψηφοφορία της Κυριακής: ο αριστερός εθνικιστής Zouhair Magzhaoui, ο οποίος θεωρείται ευρέως ως υποψήφιος έντυπος υποστηρικτής του Saied, και ο φυλακισμένος ηγέτης του φιλελεύθερου κόμματος Azimoun, Ayachi Zammel.
Εβδομάδες πριν από τις εκλογές, ο Zammel καταδικάστηκε σε δύο ποινές φυλάκισης –μία για 20 μήνες και άλλη για έξι μήνες– για παραποίηση εγγράφων σχετικά με την υποψηφιότητά του. Την 1η Οκτωβρίου, καταδικάστηκε σε επιπλέον 12 χρόνια φυλάκιση σε τέσσερις υποθέσεις που αφορούσαν υποστηρίξεις ψηφοφόρων. Βρίσκεται πίσω από τα κάγκελα από τις αρχές Σεπτεμβρίου και αναμένεται να παραμείνει εκεί κατά τη διάρκεια των εκλογών. Λέει ότι οι κατηγορίες σε βάρος του είναι ψευδείς και έχουν πολιτικά κίνητρα.
Εκτός από τον Zammel, πολλοί από τους πιο γνωστούς πολιτικούς και ηγέτες κομμάτων της χώρας που ήλπιζαν να εναντιωθούν στον Saied στις εκλογές είτε φυλακίστηκαν είτε έχουν αποκλειστεί από τη συμμετοχή τους από την Ανεξάρτητη Ανώτατη Αρχή για τις Εκλογές (ISIE) – μια υποτιθέμενη ανεξάρτητη εκλογική επιτροπή που πολλοί ας πούμε έγινε επέκταση της προεδρίας στο πλαίσιο των εκτεταμένων μεταρρυθμίσεων που εισήγαγε ο Saied από την κατάληψη της εξουσίας του τον Ιούλιο του 2021.
Το ISIE κήρυξε «μη επιλέξιμους» 14 από τους 17 υποψηφίους που υπέβαλαν αίτηση συμμετοχής στις εκλογές. Τρεις από αυτούς – οι πρώην υπουργοί Imed Daimi και Mondher Znaidi και ο αρχηγός της αντιπολίτευσης Abdellatif Mekki – κέρδισαν τις προσφυγές τους κατά της απόφασης του ISIE ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου της Τυνησίας, το οποίο θεωρείται ευρέως ως το τελευταίο ανεξάρτητο δικαστικό όργανο της βορειοαφρικανικής χώρας, από τότε που ο Saied διέλυσε το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο και απέλυσε δεκάδες δικαστές το 2022.
Ωστόσο, το ISIE απέρριψε την απόφαση και δήλωσε ότι η εγκεκριμένη λίστα υποψηφίων, συμπεριλαμβανομένων μόνο των τριών ονομάτων – Magzhaoui, Zammel και Saied – ήταν οριστική.
Αμέσως μετά την απόφαση του ISIE στα τέλη Σεπτεμβρίου, η ελεγχόμενη από τον Saied Γενική Συνέλευση ψήφισε νέο νόμο που αφαιρεί επισήμως από το Διοικητικό Δικαστήριο κάθε εκλογική εξουσία, τερματίζοντας ουσιαστικά την ανεξάρτητη δικαστική εποπτεία της επιλογής υποψηφίων και άλλα ζητήματα που σχετίζονται με τις εκλογές.
Η εκλογική αναταραχή και η υπονόμευση του Διοικητικού Δικαστηρίου, συνέβαλαν στην επιστροφή της δημόσιας διαμαρτυρίας στους δρόμους της πρωτεύουσας της Τύνιδας, της Τύνιδας.
Ακτιβιστές από όλο το πολιτικό φάσμα συμμετείχαν σε διαδηλώσεις που ζητούν ελεύθερες και δίκαιες εκλογές καθώς και για τον τερματισμό της καταστολής των πολιτικών ελευθεριών και της ποινικοποίησης οποιασδήποτε ομιλίας που ασκεί κριτική στον Σαΐντ και τους υποστηρικτές του. Οι εκτεταμένες διαδηλώσεις ήταν οι πρώτες –εκτός από εκείνες για την υποστήριξη της Παλαιστίνης– που γνώρισε η χώρα εδώ και αρκετά χρόνια.
Ωστόσο, οι πρόσφατες κρίσεις δημόσιας αναταραχής και η ανοιχτή κριτική του προέδρου παραμένουν εξαιρέσεις στον κανόνα. Πολλές επικριτικές φωνές στη χώρα έχουν φιμωθεί μέσω νόμων και πολιτικών που έχουν σχεδιαστεί για να περιορίσουν την ελεύθερη έκφραση. Η εισαγωγή και η συχνή εφαρμογή του Διατάγματος 54, ενός μέτρου που ποινικοποιεί οποιαδήποτε διαδικτυακή ομιλία που στη συνέχεια κρίθηκε ψευδής, για παράδειγμα, οδήγησε στη φυλάκιση πολλών δημοσιογράφων και διαδικτυακών κριτικών και βοήθησε στη διαμόρφωση ενός τοπίου στα μέσα ενημέρωσης που υποστήριζαν ευρέως τον πρόεδρο.
Εν τω μεταξύ, ο Πρόεδρος Saied συνεχίζει να απολαμβάνει την υποστήριξη ορισμένων Τυνήσιων που παραμένουν απογοητευμένοι από την παραδοσιακή πολιτική και τους πολιτικούς και τον βλέπουν ως αντίδοτο σε αυτό που βλέπουν ως την πηγή των πολλών προβλημάτων της χώρας: πολιτικούς που έχουν συμφέροντα και διψούν για δημοσιότητα που βάζουν τα συμφέροντά τους και τα συμφέροντα των κομμάτων τους πάνω από τις ανάγκες του λαού.
Υπάρχουν επίσης πολλοί Τυνήσιοι που θεωρούν το σύστημα κατεστραμμένο και λένε ότι δεν ενδιαφέρονται πλέον να συμμετέχουν στην εκλογική πολιτική. Στους δεύτερους γύρους των κοινοβουλευτικών εκλογών της Τυνησίας το 2022, μόλις το 11 τοις εκατό των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων προσήλθαν να ψηφίσουν.
Σε αυτό το πλαίσιο της εκτεταμένης δημόσιας απογοήτευσης, των άκρως ελεγχόμενων μέσων ενημέρωσης και ενός πεδίου μόλις τριών υποψηφίων, λίγοι αμφιβάλλουν ότι η ψηφοφορία της Κυριακής θα οδηγήσει σε οτιδήποτε άλλο εκτός από μια συντριπτική νίκη για τον υφιστάμενο.
Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στους τρεις υποψηφίους:
Kais Saied: Ο υφιστάμενος
Κόμμα: Ανεξάρτητο
Ηλικία: 66
Φόντο:
Πρώην καθηγητής νομικής, ο Σάιεντ δεν είχε καμία πολιτική ή προεκλογική εμπειρία πριν εκλεγεί πρόεδρος το 2019. Κέρδισε αυτές τις εκλογές με ένα εισιτήριο για τον τερματισμό της διαφθοράς και την προώθηση της ισότητας, που ενισχύθηκε σε μεγάλο βαθμό από μια τεράστια υποστήριξη από νέους ψηφοφόρους. Υποσχέθηκε να προωθήσει την κοινωνική δικαιοσύνη, ενώ είπε ότι η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και το νερό είναι μέρος της εθνικής ασφάλειας και ότι η εκπαίδευση θα «ανοσοποιήσει» τη νεολαία έναντι του «εξτρεμισμού». Πριν από τον δεύτερο γύρο σε αυτές τις εκλογές, αρνήθηκε να κάνει εκστρατεία εναντίον του τότε φυλακισμένου αντιπάλου του, Ναμπίλ Καρούι, λέγοντας ότι αυτό θα «του έδινε ένα αθέμιτο πλεονέκτημα».
Μόλις εκλεγεί πρόεδρος, ωστόσο, ο Saied υιοθέτησε μια πολύ λιγότερο δημοκρατική στάση. Τον Ιούλιο του 2021, έκλεισε το κοινοβούλιο και απέλυσε τον πρωθυπουργό, αρχίζοντας να κυβερνά με διάταγμα ενώ επέβλεπε τη δραματική αναδιατύπωση του συντάγματος. Ένα νέο κοινοβούλιο, με πολύ μειωμένες εξουσίες, επανιδρύθηκε τον Μάρτιο του 2023, αλλά δεν έχει ακόμη προσφέρει ουσιαστική αντίθεση στον πρόεδρο.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας ως προέδρου, παράλληλα με την εισαγωγή εκτεταμένων μεταρρυθμίσεων που τον βοήθησαν να εδραιώσει την εξουσία, άσκησε νόμους εναντίον όλων των πολιτικών του αντιπάλων, αλλά ιδιαίτερα των αυτοαποκαλούμενων Μουσουλμάνων Δημοκρατών από το Κόμμα Ennahdha. Τον Απρίλιο του 2023, ο συνιδρυτής του κόμματος, ηγέτης και πρόεδρος του πρώην κοινοβουλίου, Rached Ghannouchi, συνελήφθη και καταδικάστηκε σε φυλάκιση ενός έτους με την κατηγορία της υποκίνησης κατά των κρατικών αρχών. Αργότερα έλαβε άλλα τρία χρόνια κάθειρξη για κατηγορίες ότι το κόμμα του έλαβε ξένες εισφορές. Πολλά άλλα μέλη του κόμματος υψηλού προφίλ έλαβαν πρόστιμα και ποινές φυλάκισης για παρόμοιες κατηγορίες. Τον Σεπτέμβριο του 2024, τουλάχιστον 97 μέλη της Ennahdha συνελήφθησαν και παρουσιάστηκαν με κατηγορίες συνωμοσίας και άλλες κατηγορίες βάσει του νόμου για την «αντιτρομοκρατία».
Ομάδες για τα δικαιώματα ασκούν έντονες επικρίσεις στον Σάιντ, επικρίνοντας την καταστολή της κοινωνίας των πολιτών, την ποινικοποίηση του λόγου που επικρίνει τη διοίκησή του και τη βάναυση μεταχείριση των παράτυπων μαύρων μεταναστών και προσφύγων υπό την κυριαρχία του.
Ayachi Zammel
Πάρτι: Αζιμούν
Ηλικία: 47
Φόντο:
Ο μέχρι πρότινος ελάχιστα γνωστός Ayachi Zammel παραμένει στο ψηφοδέλτιο παρά τη φυλάκισή του.
Αν και ασυνήθιστο, δεν είναι η πρώτη φορά που ένας Τυνήσιος πολιτικός δίνει προεδρική μάχη από κελί φυλακής. Το 2019, ο αμφισβητίας του τελευταίου γύρου του Kais Saied, ο μεγιστάνας των μέσων ενημέρωσης Nabil Karoui, επέβλεψε σχεδόν ολόκληρη την εκστρατεία του από τη φυλακή, αφού είχε τεθεί υπό κράτηση για κατηγορίες διαφθοράς. Ο Καρούι αργότερα διέφυγε ενώ βρισκόταν υπό εγγύηση και το πού βρίσκεται παραμένει άγνωστο.
Πριν από τη σύλληψή του στις αρχές Σεπτεμβρίου, η πολιτική καριέρα του Zammell ήταν σχετικά απλή.
Από τότε που μπήκε στην πολιτική ως μέλος του κόμματος Tahya Tounes του πρώην πρωθυπουργού Youssef Chahed το 2019, ο Zammel έχει ακολουθήσει μια γενικά κεντρώα, φιλελεύθερη γραμμή και έχει αποφύγει τις ακρότητες της τυνησιακής πολιτικής.
Αφού παραιτήθηκε από τον Tahya Tounes λόγω «εσωτερικών διαφορών» το 2020, εντάχθηκε στο Εθνικό Μπλοκ ως ανεξάρτητος βουλευτής τον Οκτώβριο του 2020 και συνέχισε να υπηρετεί ως πρόεδρος της Επιτροπής Υγείας και Κοινωνικών Υποθέσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.
Όπως πολλοί, ο Zammell αρχικά χαιρέτισε τη διάλυση του κοινοβουλίου το 2022, οκτώ μήνες αφότου ο Πρόεδρος Saied την ανέστειλε. Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, είχε γίνει επικριτικός για τις ενέργειες του Saied.
Το 2022, ο Zammell ίδρυσε το κόμμα Azimoum και υπηρέτησε ως ηγέτης του μέχρι τον Αύγουστο του 2024, όταν παραιτήθηκε από τον ρόλο για να είναι υποψήφιος πρόεδρος.
Zouhair Magzhaoui
Κόμμα: Echaab Movement (Λαϊκό Κίνημα)
Ηλικία: 58
Φόντο:
Αρχικά μέλος του Λαϊκού Ενωτικού Προοδευτικού Κινήματος, ο Magzhaoui ηγήθηκε του κινήματος Echaab από το 2013 μετά τη συγχώνευση των δύο κομμάτων τον προηγούμενο χρόνο. Ο προηγούμενος ηγέτης του κόμματος, Μοχάμεντ Μπράχμι, παραιτήθηκε μετά τη συγχώνευση και δολοφονήθηκε δύο εβδομάδες αργότερα.
Η δολοφονία του Μπράχμι, όπως και του συναδέλφου του αριστερού πολιτικού Chokri Belaid, που δολοφονήθηκε την ίδια χρονιά, παραμένει ανεξιχνίαστη.
Παρά το γεγονός ότι ήταν μέλος του κοινοβουλίου της Τυνησίας, της Συνέλευσης των Αντιπροσώπων του Λαού (ARP), από το 2014 έως τη διάλυσή της το 2022, ο Magzhaoui έχει επανειλημμένα υπερασπιστεί τις ενέργειες του προέδρου, συμπεριλαμβανομένης της αναδιατύπωσης του συντάγματος, περιγράφοντάς τες ως απαραίτητες για την προστασία το κράτος από τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση από την πολιτική ελίτ της χώρας.
Μιλώντας στο τοπικό ραδιόφωνο δύο χρόνια μετά από αυτό που πολλοί περιγράφουν ως το αυτόματο πραξικόπημα του προέδρου, είπε στους ακροατές: «Η 25η Ιουλίου (η ημερομηνία που χρησιμοποιείται για να αναφερθεί στην αρπαγή της εξουσίας του προέδρου) δεν ήταν καθόλου μια ιδιοτροπία του Kaïs Saïed, αλλά μια ικανοποίηση της βούλησης των άνθρωποι.”
Ο Magzhaoui έχει ασκήσει έντονη κριτική στο πολιτικό Ισλάμ γενικά και συγκεκριμένα στο κόμμα Ennahdha, το οποίο περιέγραψε το 2021 ως διεφθαρμένο και εξυπηρετώντας «τα συμφέροντα της μαφίας και των λόμπι». Προηγουμένως, κατά την τελική συνεδρίαση του πρώην κοινοβουλίου, δάνεισε δύο φορές την υπογραφή του σε προτάσεις μομφής κατά του προέδρου της Βουλής Ghannouchi.
Ως κοινωνικός συντηρητικός, ο Maghzaoui έχει επικρίνει τη μικρή LGBTQ κοινότητα της Τυνησίας και έχει συχνά ευθυγραμμιστεί με κοινωνικά συντηρητικές θέσεις σε αντίθεση με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που ζητούν μεταρρυθμίσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα.
