Απόψεις | Καμάλα Χάρις: ποια εξωτερική πολιτική;

Αμέσως μετά την αποχώρηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν από την εκλογική κούρσα του 2024 και την άνοδο της Αντιπροέδρου Καμάλα Χάρις, που ορίστηκε ως υποψήφια του Δημοκρατικού Κόμματος, προέκυψε ένα φλέγον ερώτημα: Θα αποστασιοποιηθεί η Καμάλα Χάρις από τις επιλογές του προκατόχου της στην εξωτερική πολιτική;

Ο Τζο Μπάιντεν ανέβηκε στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών ως ο πιο αποδεδειγμένος ειδικός εξωτερικής πολιτικής της γενιάς μας. Ως γερουσιαστής, υπήρξε επί μακρόν μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και για δεκαετίες παρενέβη δυναμικά στις συζητήσεις για την εθνική ασφάλεια. Ως αντιπρόεδρος, ηγήθηκε πολλών διπλωματικών πρωτοβουλιών της κυβέρνησης Ομπάμα. Απεναντίας, Η εμπειρία της Καμάλα Χάρις στην εξωτερική πολιτική, πριν από την είσοδό της στον Λευκό Οίκο – δικαστής καριέρας, γενικός εισαγγελέας, καθώς και νεοεκλεγείς γερουσιαστής – φαίνεται αναμφισβήτητα αραιή σε σύγκριση με τον Τζο Μπάιντεν.

Ωστόσο, πρέπει να αναγνωριστεί ότι τέσσερα χρόνια ως αντιπρόεδρος έχουν υποβάλει την Kamala Harris σε μια ταχεία εκπαίδευση στις διεθνείς σχέσεις που πολύ λίγοι πολιτικοί μπορούν να ανταποκριθούν, είτε είναι Δημοκρατικοί είτε Ρεπουμπλικάνοι. Συμμετείχε, μέρα με τη μέρα, στην προεδρική ενημέρωση, ήταν στο πλευρό του Μπάιντεν σε όλες σχεδόν τις συναντήσεις με αρχηγούς κρατών σε επίσημες επισκέψεις και παρενέβη στην αίθουσα κρίσεων όταν επρόκειτο να ληφθούν κρίσιμες αποφάσεις σχετικά με την εθνική ασφάλεια. Έχει ταξιδέψει σε περισσότερες από είκοσι χώρες, συναντήθηκε με περισσότερους από 150 ξένους ηγέτες και ηγήθηκε προσωπικά πολυάριθμων αντιπροσωπειών, των τριών τελευταίων στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου.

Κατά τη διάρκεια των πρόσφατων κρίσεων – η πανδημία, η αποχώρηση από το Αφγανιστάν, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η κλιμάκωση των εντάσεων με την Κίνα, η Μέση Ανατολή στις φλόγες και αμέτρητες άλλες μικρότερες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης – οι σύμμαχοι και οι εταίροι των Ηνωμένων Πολιτειών είχαν την ευκαιρία να εκτιμήσουν τις ιδιότητές του, στο ρόλο του ως αποφασιστικού και αποτελεσματικού συνομιλητή. Ίσως όχι ακριβώς όπως ο Μπάιντεν, τον οποίο γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες και συχνά τον έχουν αγαπήσει, αλλά σίγουρα περισσότερο από τον πρώην Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.

Ποιες είναι όμως οι θέσεις σας και, κατά συνέπεια, οι πολιτικές σας προτιμήσεις σε σχέση με τον Μπάιντεν; Σε πολλές περιπτώσεις αυτά συμπίπτουν με τις επιλογές του προκατόχου του, σε άλλες προκύπτουν κάποιες σημαντικές αποκλίσεις.

Ας μην ξεχνάμε ότι ο Μπάιντεν έφτασε σε μια ώριμη ηλικία στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου και το όραμά του για τον κόσμο αντανακλά την εμπειρία του. Πιστεύει ακράδαντα στη λεγόμενη «αμερικανική εξαιρετικότητα» και βλέπει τις διεθνείς σχέσεις ως προς τις αντίπαλες δυνάμεις, τη σύγκρουση μεταξύ δημοκρατιών και απολυταρχιών, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιπροσωπεύουν πάντα μια θετική δύναμη για το καλό όλων. Ο Μπάιντεν πιστεύει επίσης στη θεωρία του «μεγάλου ανθρώπου» της πολιτικής, η οποία υποστηρίζει ότι πολιτικοί σαν αυτόν μπορούν να αλλάξουν την πορεία της ιστορίας μέσα από την οικοδόμηση προσωπικών σχέσεων και την απόλυτη δύναμη της θέλησης.

Από την πλευρά της πάντως η 59χρονη Η Kamala Harris μεγάλωσε στον κόσμο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, όπου ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την αμερικανική ηγεμονία είναι οι αμφιβολίες και οι αβεβαιότητες που έχουν καταρρεύσει τα αρχαία ιδανικά της, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.. Λόγω του νομικού της υπόβαθρου, η Καμάλα Χάρις τείνει να κρίνει τις χώρες με βάση τη συμμόρφωσή τους με το διεθνές δίκαιο και τους κανονισμούς και όχι με βάση το πολιτικό σύστημα που έχουν υιοθετήσει οι ηγέτες τους. Στα μάτια του, το όραμα του Μπάιντεν που βασίζεται στις «δημοκρατίες ενάντια στις απολυταρχίες» φαίνεται υποκριτικό και μειωτικό, παραδεχόμενος την αναγκαιότητα (και την πραγματικότητα) της αμερικανικής ανάμειξης ακόμη και με μη δημοκρατικά έθνη, καθώς και την αναγνώριση του δημοκρατικού ελλείμματος τώρα σαφώς αχαλίνωτη στην ίδια την Αμερική. . Αν και συμμερίζεται τη θετική τάση των ΗΠΑ με τον Μπάιντεν, γενικά η Καμάλα Χάρις αποδεικνύεται πολύ επιφυλακτική στην αποφυγή ανεπιθύμητων συνεπειών και μάλλον δηλώνει υπέρ μιας θεσμικής και κοινής προσέγγισης, αποκηρύσσοντας κάθε πειρασμό για μονομερή επέμβαση. Η Kamala Harris πιστεύει ότι ο καλύτερος τρόπος άσκησης εξουσίας σε έναν όλο και πιο διασπασμένο και πολυπολικό κόσμο είναι να δίνεις το παράδειγμα. Στην πραγματικότητα, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να ενσαρκώνουν τη μεγαλύτερη παγκόσμια δύναμη, έχουν χάσει εδώ και καιρό κάθε ικανότητα, θέληση και νομιμότητα να υπαγορεύουν στον κόσμο τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν, όπως συνέβη στο παρελθόν.

Αυτές οι αντικρουόμενες κοσμοθεωρίες, ωστόσο, λαμβάνουν διαφορετικά χαρακτηριστικά ανάλογα με το πλαίσιο αναφοράς. Για την Κίνα, το σύνθημα είναι η συνέχεια, καθώς ο Αμερικανός σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, Τζέικ Σάλιβαν, διαβεβαίωσε ρητά τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ σε μια σπάνια συνάντηση. Ο Μπάιντεν και ο Χάρις συμφωνούν απόλυτα με την ανάγκη να αλληλεπιδρούν με το Πεκίνο σε περιπτώσεις συνεργασίας, αλλά να προβάλλουν σθεναρή αντίσταση, σε στενή επαφή με τους συμμάχους, σε όλα τα θέματα ασφάλειας. Οποιεσδήποτε αποκλίσεις μεταξύ τους καταλήγουν σε απλές αποχρώσεις έμφασης και τακτικής. Ως αντιπρόεδρος, για παράδειγμα, Η Kamala Harris έχει κάνει σημαντικές προσπάθειες για την ενίσχυση των αμερικανικών δεσμών στον Ινδο-Ειρηνικό, ταξιδεύοντας στην Ασία πέντε φορές και συναντάται τακτικά με τον Πρόεδρο των Φιλιππίνων, Ferdinand Marcos Jr. Η κυβέρνησή του σίγουρα θα θέλει να ευνοήσει την οικοδόμηση συμμαχιών έναντι της εισαγωγής μονομερών μέτρων (δασμοί, έλεγχοι εξαγωγών και κυρώσεις), αξιοποιώντας τον «ασιατικό άξονα» περισσότερο από ό,τι έχει έχει γίνει μέχρι στιγμής ο Μπάιντεν και πολύ πέρα ​​από τις προτάσεις του Τραμπ.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ωστόσο, είναι άλλο θέμα. Ο Χάρις και ο Μπάιντεν συμφωνούν να προσφέρουν βοήθεια στο Κίεβο, αλλά με διαφορετικά κίνητρα. Αν ο Χάρις πλαισιώνει τη σύγκρουση με νομικούς όρους, καταδικάζοντας τη ρωσική παραβίαση της ουκρανικής κυριαρχίας, ο Μπάιντεν αναλύει τη σύγκρουση κάτω από έναν ηθικό φακό, εντοπίζοντας το περίγραμμά της σε μια σύγκρουση μεταξύ δημοκρατίας και απολυταρχίας. Αυτή η διαφορά προοπτικής θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολιτικές διαφορές σε ένα εξελικτικό πλαίσιο. Η Χάρις μπορεί να είναι πρόθυμη να αποδεχθεί μια διμερή κατάπαυση του πυρός, αλλά θα ήταν λιγότερο διατεθειμένη από τον Μπάιντεν -του οποίου οι σχέσεις με τον Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ήταν πάντα μάλλον χλιαρές- να ασκήσει πίεση στην Ουκρανία να αποδεχθεί δυσμενείς διαπραγματεύσεις. ειδικά αν μέρος της ουκρανικής επικράτειας παραμένει υπό την παράνομη κατοχή της Ρωσίας.

Η προσέγγιση στο ισραηλινο-παλαιστινιακό ζήτημα αντιπροσωπεύει ίσως το πιο έντονο χάσμα στην εξωτερική πολιτική. Η Kamala Harris είναι πιο ευαίσθητη στις υποτιθέμενες ισραηλινές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, που διαπράττονται χάρη στην αμερικανική συνενοχήνα. Επιπλέον, είναι πιο ευνοϊκός από τον Μπάιντεν για τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους, ενώ ο Μπάιντεν, ενώ υποστηρίζει επίσημα τη λύση των δύο κρατών, αποδεικνύεται υπερβολικά συμμορφωμένος προς τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου και τις δεξιές πολιτικές του. Ο Χάρις θα συνεχίσει να αναγνωρίζει το Ισραήλ ως τον απαραίτητο εταίρο της Αμερικής για την περιφερειακή ασφάλεια, διασφαλίζοντας τις αμυντικές του ικανότητες, αλλά θα ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στην ισραηλινή κυβέρνηση να σεβαστεί το κράτος δικαίου. Η μεγαλύτερη αυστηρότητα που επιβάλλεται στην «ειδική σχέση» με το Ισραήλ αντιπροσωπεύει αναμφίβολα μια ρήξη με το παρελθόν, αλλά διευκολύνει τη σύγκλιση των θέσεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους.

Καθώς πλησιάζουν οι εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, Η δυνατότητα της Kamala Harris να διαμορφώσει τις παγκόσμιες σχέσεις για τα επόμενα τέσσερα έως οκτώ χρόνια εμφανίζεται όλο και πιο σημαντική. Αν και συχνά εναρμονίζεται με τον Μπάιντεν, το πολύ προσωπικό του όραμα για τον κόσμο υπόσχεται την είσοδο ενός νέου στυλ ηγεσίας στη διεθνή σκηνή. Καθώς περιηγούμαστε σε ένα όλο και πιο ανώμαλο και πολύπλοκο παγκόσμιο τοπίο, η κατανόηση του πώς θα κινηθεί η αμερικανική εξωτερική πολιτική υπό την ηγεσία της Kamala Harris θα είναι ένα έργο θεμελιώδους σημασίας.

(Μετάφραση Rita Baldassarre)