ΤΗ κλιματική μετάβαση, μια επείγουσα αναγκαιότητα που απαιτεί μια μακροπρόθεσμη στρατηγική, αναγκάζει τους πολιτικούς ηγέτες να κάνουν μερικές φορές δύο αντίθετα πράγματα ταυτόχρονα: να διαχειριστούν άμεσες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών στην κοινή γνώμη, ενώ θέτουν απαραίτητες –αλλά όχι πάντα δημοφιλείς– βάσεις για το μέλλον. Γι’ αυτό η ανακοίνωση του Εμανουέλ Μακρόν το 2022 ότι ο Γάλλος πρωθυπουργός θα επέβλεπε τον «περιβαλλοντικό σχεδιασμό» ήταν ένα πραγματικό βήμα προς τα εμπρός. Στη Μασσαλία, ανάμεσα στους δύο γύρους των προεδρικών εκλογών, ο υποψήφιος Μακρόν υποσχέθηκε να μετατρέψει τη Γαλλία σε ένα «μεγάλο περιβαλλοντικό έθνος», με στόχο να είναι «το πρώτο που θα απομακρυνθεί από το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο και τον άνθρακα».
Η δημιουργία της Γενικής Γραμματείας Οικολογικού Σχεδιασμού (SGPE), ενός 30μελούς κυβερνητικού φορέα που ιδρύθηκε υπό την εξουσία του πρωθυπουργού, ήταν μια κατάλληλη απάντηση για την υλοποίηση αυτής της φιλοδοξίας. Σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας εποχής, όπου η παραδοσιακή κατακερματοποίηση της πολιτικής – μεταφορές, βιομηχανία, στέγαση – όπου κυριαρχεί συνήθως το υπουργείο Οικονομικών αντικαταστάθηκε από μια πιο ολοκληρωμένη στρατηγική που βασίζεται σε βιώσιμους στόχους για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα. Η επιρροή και οι αποφάσεις της νέας οντότητας αποδείχθηκαν ακόμη πιο αποτελεσματικές καθώς ο επικεφαλής της, ο Antoine Pellion, υπηρέτησε και ως περιβαλλοντικός σύμβουλος του πρωθυπουργού.
Τα σχέδια απαλλαγής από τον άνθρακα ανά τομέα υπογράμμισαν την κλίμακα των απαιτούμενων προσπαθειών. Ο προϋπολογισμός του 2024, με την αύξηση των κρατικών επενδύσεων κατά 10 δισεκατομμύρια ευρώ στην περιβαλλοντική μετάβαση, αντανακλούσε μια δειλή έναρξη εφαρμογής των συστάσεων της έκθεσης Pisani-Ferry-Mahfouz, η οποία το 2023 ζητούσε μια 30ετή στρατηγική επενδύσεων για το κλίμα.
Τυφλή πολιτική
Ωστόσο, ο ενάρετος κύκλος που ξεκίνησε το SGPE έφτασε στο τέλος του. Η έλλειψη ενδιαφέροντος του πρώην πρωθυπουργού Gabriel Attal για αυτά τα θέματα είχε ήδη αποδυναμώσει σημαντικά τη δομή, αλλά η διάλυση της Εθνικής Συνέλευσης και η παραίτηση της κυβέρνησης την έθεσαν σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο, παρά το γεγονός ότι σχεδιάστηκε να αντέχει σε κρίσεις. Η «επιστολή οροφής» που έστειλε το γραφείο του πρωθυπουργού στο υπουργείο Περιβάλλοντος για τον προϋπολογισμό του 2025, προτείνει περικοπές – έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τους στόχους που έχουν τεθεί. Επιπρόσθετα, η δημοσίευση των εγγράφων προγραμματισμού, που ετοίμαζε εδώ και μήνες ο επικεφαλής του ΣΓΠΕ Πηλίου, έχει παγώσει λόγω του υπηρεσιακού χαρακτήρα της κυβέρνησης.
Σύμφωνα με πληροφορίες που έλαβε ο Ο Κόσμοςο νέος πρωθυπουργός, Μισέλ Μπαρνιέ, είναι πιθανό να διατηρήσει το SGPE στη θέση του. Ωστόσο, υπάρχει ο κίνδυνος αυτή η κρίσιμη δομή να γίνει ένα άδειο κέλυφος. Θα ήταν ένα καταστροφικό βήμα προς τα πίσω για τη χώρα. Ο Barnier υπηρέτησε στο παρελθόν ως υπουργός Περιβάλλοντος (1993-1995), αλλά το πολιτικό του κόμμα – το συντηρητικό Les Républicains – συχνά προωθεί την τεχνολογία ως εναλλακτική λύση στις προσπάθειες απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και θεωρεί ότι οι δαπάνες για αυτήν συμβάλλουν κυρίως στο έλλειμμα του προϋπολογισμού.
Ο νέος πρωθυπουργός θα πρέπει να υπενθυμίσει ότι ο κρατικός σχεδιασμός είναι μια από τις βασικές αρχές του «κοινωνικού γκαουλισμού» στον οποίο ισχυρίζεται ότι πιστεύει, ειδικά σε ζωτικά ζητήματα για τη Γαλλία και τους πολίτες της. Μια πολιτική που αγνοεί τις προκλήσεις της κλιματικής μετάβασης θα αποτελούσε σημαντική οπισθοδρόμηση για τη χώρα. Θα σηματοδοτούσε επίσης μια άλλη αποτυχία για έναν πρόεδρο που, το 2022, ορκίστηκε ότι η δεύτερη θητεία του «ή δεν θα είναι περιβαλλοντική».
