Τι μπορεί να είναι πιο χαλαρωτικό από το να απολαμβάνετε ένα ποτήρι κόκκινο κρασί στο δείπνο ή μια κρύα μπύρα σε μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα. Ειδικά αφού, μέχρι πρόσφατα, η ιατρική κοινότητα ισχυρίστηκε ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προσφέρει οφέλη για την υγεία, ειδικά για το καρδιαγγειακό σύστημα. Συμπεριλαμβανομένης της γαλλικής μακροζωίας αφορούσε το αλκοόλ του Bachus. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες αποκάλυψαν ότι οι πιθανές θετικές επιδράσεις της μέτριας κατανάλωσης βασίζονται σε ελαττωματική έρευνα και ότι κάθε ποτήρι αλκοόλ συντομεύει τη ζωή κατά πέντε λεπτά, δεν το επεκτείνει ποτέ. Ωστόσο, υπάρχουν ενδιαφέροντα νέα: οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ διαπίστωσαν ότι ένα λεπτό άσκησης μπορεί να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής κατά πέντε λεπτά, προσφέροντας έτσι έναν πιθανό τρόπο αντιστάθμισης όσων δεν θέλουν να εγκαταλείψουν εντελώς το αλκοόλ.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξέδωσε πρόσφατα μια σαφή προειδοποίηση: Δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής για την υγεία. Είναι μια ουσία με τοξικές και ψυχοδραστικές ιδιότητες, που είναι σε θέση να προκαλέσει εθισμό. Επιπλέον, τα ιατρικά στοιχεία επιβεβαιώνουν τη σύνδεση του αλκοόλ με τουλάχιστον επτά μορφές καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων συχνά τύπων που συναντιούνται, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του μαστού στις γυναίκες.
Η Δρ Carina Ferreira-Bulges, ο προσωρινός αρχηγός της μη μεταβιβάσιμης μονάδας διαχείρισης ασθενειών στο Περιφερειακό Γραφείο της Ευρώπης της ΠΟΥ, επισημαίνει ότι «ο κίνδυνος της υγείας των καταναλωτών ξεκινά από την πρώτη πτώση οποιωνδήποτε αλκοολούχων ποτών».
Μύθος για τα οφέλη της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ
Η ιδέα ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ θεωρήθηκε ευεργετική για την υγεία προωθήθηκε έντονα το 1991, όταν ο Αμερικανός δημοσιογράφος Morley Safer παρουσίασε, σε μια τηλεοπτική εκπομπή, το “γαλλικό παράδοξο”-την παρατήρηση ότι οι Γάλλοι, παρά τη διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λίπος, αυτοί είχαν χαμηλότερα ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων σε σύγκριση με τους γείτονές τους βόρειων ευρωπαϊκών. Ο Safer πρότεινε ότι το μυστικό θα μπορούσε να είναι σε τακτική κατανάλωση κόκκινου κρασιού, πλούσιο σε ρεσβερατρόλη, ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό.
Αυτή η υπόθεση αλιεύθηκε τόσο καλά που προκάλεσε σημαντική αύξηση της ζήτησης για κόκκινο κρασί στις Ηνωμένες Πολιτείες και η επιστημονική κοινότητα έχει αγκαλιάσει αυτή την ιδέα με ενθουσιασμό. Το 2000, ο Tim Stockwell, ειδικός στον τομέα της υγείας συμπεριφοράς, υποστήριξε σταθερά τα οφέλη του αλκοόλ στην υγεία. Πιστεύει ότι ο όγκος των επιστημονικών στοιχείων επιβεβαίωσε ότι τα προστατευτικά αποτελέσματα του αλκοόλ ήταν τόσο συνεπείς ώστε να μην μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί.
Όμως, το ίδιο Stockwell, μετά από “χιλιάδες και χιλιάδες ώρες” για να επανεξετάσει τις μελέτες αλκοόλ και υγείας, κατέληξε ριζικά διαφορετικά συμπεράσματα. Ο ειδικός διαπίστωσε ότι τα φαινομενικά οφέλη της μέτριας κατανάλωσης βασίστηκαν σε ελαττωματική έρευνα. Εκείνοι που καταναλώνουν αλκοόλ με μέτρο τείνουν να είναι πιο πλούσιοι, υγιέστεροι και πιο κοινωνικοί, ενώ η αποχή αποτελεί μια ετερογενή ομάδα που περιλαμβάνει ανθρώπους που δεν έχουν πέσει ποτέ (συχνά φτωχότερα), άτομα που έχουν παραιτηθεί για ιατρικούς και πρώην αλκοολούχους λόγους.
Επαναπροσδιορίζοντας την έννοια της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ
Όταν ο Stockwell και οι συνάδελφοί του εξάλειψαν τις μελέτες παρατήρησης του προβλήματος και προσαρμόστηκαν οι άλλοι λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες σύγχυσης, διαπίστωσαν ότι ακόμη και τρία ποτά την εβδομάδα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου και θανάτου.
Ο Καναδάς προσφέρει ένα εύγλωττο παράδειγμα για το πώς εξελίσσεται η επιστημονική κατανόηση. Το 2011, οι καναδικοί οδηγοί δημόσιας υγείας συνέστησαν στους άνδρες μέχρι τρία μεγάλα ποτά την ημέρα, με δύο ημέρες αποχής την εβδομάδα – περίπου 15 εβδομαδιαία ποτά. Το 2023, το Καναδικό Κέντρο για τη χρήση ουσιών και εθισμού αναθεώρησε αυτές τις συστάσεις, καθορίζοντας την κατανάλωση χαμηλού κινδύνου ως μέγιστο δύο αλκοολούχα ποτά την εβδομάδα.
Ακόμη και μικρές ποσότητες αλκοόλ μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο
Το αλκοόλ είναι υπεύθυνο για περίπου 100.000 περιπτώσεις καρκίνου και για 20.000 θανάτους από καρκίνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση που δημοσίευσε οι αμερικανικές υγειονομικές αρχές. Η εργαστηριακή έρευνα έχει διευκρινίσει τον τρόπο με τον οποίο το αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει καρκινογόνες διεργασίες. Μετά τον μεταβολισμό στο ήπαρ, το αλκοόλ παράγει ακεταλδεΰδη, μια ουσία που παρεμβαίνει στη δομή του DNA. Αυτή η μεταβολή του γενετικού υλικού μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση κακοήθων όγκων.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επισημαίνει ότι οι μισές από τις περιπτώσεις καρκίνου που αποδίδονται στο αλκοόλ στην ευρωπαϊκή περιοχή προκαλούνται από ό, τι πολλοί θα αποκαλούσαν εύκολη και μέτρια κατανάλωση – λιγότερο από 1,5 λίτρα κρασιού, 3,5 λίτρα μπύρας ή 450 χιλιοστόλιτρα ανά εβδομάδα. Αυτό το πρότυπο κατανάλωσης είναι το κύριο υπεύθυνο για τις περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού που σχετίζεται με το αλκοόλ στις γυναίκες.
Η διαφορά μεταξύ σχετικού και απόλυτου κινδύνου
Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές, όπως ο Vinay Prasad, ειδικός στην ογκολογία και την αιματολογία, προειδοποιούν ότι πολλές μελέτες παρατήρησης που συνδέουν το αλκοόλ με τον καρκίνο αντιμετωπίζουν τα ίδια μεθοδολογικά προβλήματα με την προηγούμενη έρευνα. Για παράδειγμα, η συσχέτιση μεταξύ της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ και της ανίχνευσης του καρκίνου του μαστού μπορεί να επηρεαστεί από το γεγονός ότι τα άτομα με υψηλότερα εισοδήματα (που τείνουν να καταναλώνουν μέτρια αλκοόλ) έχουν καλύτερη πρόσβαση σε μαστογραφίες.
Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τους κινδύνους, πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ σχετικού και απόλυτου κινδύνου. Για παράδειγμα, η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον σχετικό κίνδυνο καρκίνου του στόματος κατά περίπου 40%. Αλλά δεδομένου ότι ο απόλυτος κίνδυνος καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής για αυτή την ασθένεια είναι κάτω από το 1%, η πραγματική ανάπτυξη είναι μόνο 0,3 ποσοστιαίες μονάδες. Ομοίως, η κατανάλωση ενός γυαλιού ανά ημέρα αυξάνει τον απόλυτο κίνδυνο καρκίνου του μαστού κατά τη διάρκεια περίπου 11% έως 13%.
Οικονομικός Αμερικανός δάσκαλος Emily Oster καταλήγει στο συμπέρασμα ότι “το αλκοόλ δεν είναι απαραιτήτως καλό για την υγεία”, αλλά είναι μέρος της ζωής, όπως η κατανάλωση γλυκών. Ωστόσο, ο οποίος επισημαίνει ότι τα διαθέσιμα δεδομένα δεν μπορούν να υποδηλώνουν την ύπαρξη ενός κατωφλίου στο οποίο ενεργοποιούνται οι καρκινογόνες επιδράσεις του αλκοόλ και αρχίζουν να εκδηλώνονται στο ανθρώπινο σώμα. Επίσης, δεν υπάρχουν μελέτες που να δείχνουν ότι οι πιθανές ευεργετικές επιδράσεις της εύκολης και μέτριας κατανάλωσης θα υπερβαίνουν τον κίνδυνο συνδεδεμένου καρκίνου.
Τα αποτελέσματα ενός ποτήρι κρασιού μπορούν να αντιμετωπιστούν με ένα λεπτό φωτός που τρέχει
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς που παρουσίασε ο Stockwell στη μελέτη του, κάθε ποτό μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά περίπου πέντε λεπτά. Για τους μεγάλους καταναλωτές, το αποτέλεσμα ενισχύεται σε 10-20 λεπτά ανά ποτό. Είναι ενδιαφέρον ότι, σύμφωνα με τον ερευνητή Ela Ashley του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, κάθε λεπτό σωματικής άσκησης αυξάνει το προσδόκιμο ζωής – μια εξίσωση που υποδηλώνει ότι οι αρνητικές επιπτώσεις ενός γυαλιού μπορεί να αντιμετωπιστούν με σύντομη λειτουργία.
Η οριστική απόσυρση αλκοόλ είναι επωφελής για την υγεία, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση
Οι πρόσφατες τάσεις δείχνουν επίσης μια αλλαγή στη δημόσια στάση απέναντι στο αλκοόλ. Το 2005, οι Αμερικανοί πίστευαν ότι το αλκοόλ είναι επωφελές για την υγεία. Το 2023, υπήρχαν πέντε φορές περισσότεροι εκείνοι που τον θεωρούσαν επιβλαβείς. Κατά τους πρώτους επτά μήνες του 2024, οι πωλήσεις μπύρας, κρασιού και οινοπνευματωδών ποτών μειώθηκαν, ειδικά μεταξύ των νέων.
Αυτή η τάση να παραιτηθεί από το αλκοόλ είναι ιδιαίτερα έντονη μεταξύ των νέων γενεών, οι οποίες φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη επίγνωση των κινδύνων για την υγεία και πιο ανοικτοί σε εναλλακτικές λύσεις. Το “νηφάλιο περίεργο” κίνημα (περιέργεια για τη νηφαλιότητα) κερδίζει περισσότερη γη και τα μη αλκοολούχα ποτά της βιομηχανίας ανθίζουν, προσφέροντας εξελιγμένες εναλλακτικές λύσεις για όσους θέλουν να απολαύσουν κοινωνική εμπειρία χωρίς τους κινδύνους που συνδέονται με το αλκοόλ.
Αλλά πέρα από τις ιατρικές πτυχές, το αλκοόλ παραμένει ένα κεντρικό στοιχείο της κοινωνικής ζωής, που υπάρχει στις τελετουργίες, τις διακοπές και τις συναντήσεις με τις στενές. Παρόλο που η παραίτηση από το αλκοόλ μπορεί να προσφέρει σαφή οφέλη για την υγεία, υπάρχουν ανησυχίες ότι αυτή η τάση θα μπορούσε να συμβάλει στην κοινωνική απομόνωση, ειδικά επειδή ξοδεύουμε λιγότερο χρόνο με τις αλληλεπιδράσεις προσώπου από ό, τι στη σύγχρονη ιστορία.
Ως εκ τούτου, η απόφαση για την κατανάλωση (με μέτρο) ή το αλκοόλ παραμένει προσωπική, επηρεασμένη από παράγοντες όπως η γενετική προδιάθεση στον εθισμό, ένα οικογενειακό ιστορικό καρκίνου ή θρησκευτικών και πολιτιστικών αξιών.
