Ακολουθούν μερικοί από τους τίτλους της περασμένης εβδομάδας:
“Το κυρίαρχο κόμμα της Σουηδίας αντιστρέφει τη θέση του και ανακοινώνει την προθυμία να συνεργαστεί με δεξιούς εθνικιστές”.
“Για να διατηρήσει την εξουσία, ο Καναδός πρωθυπουργός) ο Trudeau πρέπει να μάθει να συνεργάζεται με αντιπάλους”.
“Το Ισραήλ αντιμετωπίζει τρίτες εκλογές σε λιγότερο από ένα χρόνο.”
“Ο πρωθυπουργός του Ιράκ λέει ότι θα παραιτηθεί εν μέσω διαμαρτυριών.”
“Ο φινλανδός πρωθυπουργός Antti Rinne παραιτείται μετά την κατάρρευση του συνασπισμού.”
“Ο Pelosi ζητά από τους προέδρους της επιτροπής να προχωρήσει σε άρθρα αμφισβήτησης.”
Σε ορισμένες χώρες, οι αντιτιθέμενες πολιτικές ομάδες υπολογίζουν πώς να επιτύχουν συμφωνίες, να κυβερνούν και να μοιράζονται την εξουσία. Σε άλλα, τα μακροχρόνια μίσος καθιστούν αδύνατο για αυτούς να προχωρήσουν. Οι αντίπαλοι δεν θεωρούνται πολιτικοί αντίπαλοι, αλλά ως παράνομοι εχθροί με τοξικές ατζέντες και ασυγχώρητες παρελθόντες συμπεριφορές. Η απλή πιθανότητα οποιασδήποτε συμφωνίας με ανθρώπους ή ομάδες που προάγουν απαράδεκτες πλατφόρμες – ή χειρότερα, που κατηγορήθηκαν για εγκλήματα και καταχρήσεις – καθίστανται ηθικά και ψυχολογικά απαράδεκτες. Ένας συμβιβασμός μαζί τους συχνά σημαίνει πολιτική αυτοκτονία για όσους τολμούν να το προτείνουν. Αλλά μερικές φορές είναι η λύση. Είναι δύσκολο να καταπιεί, σίγουρα και εύκολο να καταγγείλει, προσελκύοντας την ηθική και τη δικαιοσύνη, αλλά μια λύση παρ ‘όλα αυτά. Άλλες φορές, ωστόσο, η αδυναμία των πολιτικών αντιπάλων να επιτευχθεί μια συμφωνία καταστρέφει μια χώρα στην πολιτική παράλυση. Μεταξύ του 2010 και του 2011, για παράδειγμα, το Βέλγιο πέρασε 589 ημέρες χωρίς μια κυβέρνηση εργασίας, επειδή οι αντιτιθέμενες φατρίες δεν μπορούσαν να καταλήξουν σε συμφωνία.
Η αδυναμία των πολιτικών αντιπάλων να συμφωνήσουν μπορεί να καταστρέψει μια χώρα στην πολιτική παράλυση
Ενώ η πόλωση υπήρχε πάντα, τώρα γίνεται ο κανόνας στις περισσότερες από τις δημοκρατίες του κόσμου. Αυτό είναι ένα πρόβλημα. Φυσικά, οι διαιρέσεις σε οποιαδήποτε δημοκρατία αντικατοπτρίζονται σε κάθε εκλογή, αλλά όλο και πιο συχνά τα έθνη βρίσκονται σε πολιτικά πλέγματα επειδή καμία ομάδα δεν λαμβάνει αρκετές ψήφους για να σχηματίσει μια κυβέρνηση ή είναι σε θέση να σχηματίσει έναν ανθεκτικό συνασπισμό.
Αυτό δεν συνέβαινε πάντα. Πριν από δεκαετίες, η Νότια Αφρική και η Χιλή κατάφεραν να αποφύγουν την πολιτική βία και, ως εκ τούτου, έζησαν παρατεταμένες περιόδους σταθερότητας και προόδου χάρη στις συμμαχίες μεταξύ ιστορικών εχθρών.
Ο Nelson Mandela πέτυχε αυτό που κανείς δεν πίστευε ότι ήταν δυνατό: μια ειρηνική μετάβαση από τον κανόνα της λευκής μειονότητας και το απαρτχάιντ σε μια δημοκρατία στην οποία η μαύρη πλειοψηφία έφτασε στην εξουσία. Στη Χιλή, η διαδικασία χρειάστηκε πολύ περισσότερο, αλλά τελικά πέτυχε. Για να μεταβεί μακριά από τη στρατιωτική δικτατορία του στρατηγού Augusto Pinochet, το δημοκρατικό κίνημα έπρεπε να διαπραγματευτεί μια συμφωνία με τον δικτάτορα που πολλοί Χιλιανοί βρήκαν απαράδεκτο. Όχι μόνο του επέτρεψε να παραμείνει γερουσιαστής-για-ζωή, αλλά παρέμεινε επίσης ο ανέγγιχτος διοικητής των ενόπλων δυνάμεων, ο οποίος ήταν σε θέση να αποτρέψει τους εκλεγμένους προέδρους να απομακρύνουν τους στρατιωτικούς αξιωματικούς από τις θέσεις τους. Το Σύνταγμα της Χιλής προστατεύει επίσης το δικαίωμα του στρατού να ονομάσει έναν ορισμένο αριθμό γερουσιαστών και να διαθέσει αυτόματα το 10% των εσόδων από εξαγωγές χαλκού του έθνους, μία από τις κύριες πηγές εισοδήματος της χώρας, στις ένοπλες δυνάμεις. Προφανώς, για εκείνους που είχαν υποστεί τους διώξεις και τα βασανιστήρια της στρατιωτικής χούντας, αυτός ο συμβιβασμός ήταν επαναστατικός. Ωστόσο, αυτός ο δυσάρεστος συμβιβασμός μεταξύ του στρατού και των δυνάμεων της δημοκρατίας άνοιξε το δρόμο για μια ειρηνική μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία.
Όπως γνωρίζουμε, ούτε η Χιλή ούτε η Νότια Αφρική κατάφεραν να σωθούν από τις πρόσφατες πολιτικές σπασμούς που προκαλούν τεράστιες διαμαρτυρίες και αναταραχές. Αλλά και οι δύο κοινωνίες επωφελήθηκαν από μια μακρά περίοδο όταν οι πολιτικοί εχθροί κατάφεραν να ζήσουν μαζί.
Ενώ η πόλωση υπήρχε πάντα, γίνεται τώρα ο κανόνας στις περισσότερες δημοκρατίες του κόσμου
Μετά την κατάργηση του απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική, η οικονομία επεκτάθηκε, ο πληθωρισμός έπεσε και τα κοινωνικά προγράμματα πολλαπλασιάστηκαν, πολλά από τα οποία ωφελήθηκαν για πρώτη φορά η μαύρη πλειοψηφία. Στη Χιλή, οι διάφορες πολιτικές φατρίες – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που υποστήριζαν το Pinochet και εκείνους που υπέφεραν κάτω από αυτόν – κατάφεραν να συμφωνήσουν σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Το αποτέλεσμα ήταν μία από τις πιο επιτυχημένες οικονομίες του κόσμου. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το 2000, περισσότεροι από το ένα τρίτο των Χιλιανών ζούσαν στη φτώχεια. Μέχρι το 2017, το ποσοστό είχε μειωθεί στο 6,4%.
Ωστόσο, αυτές οι επιτυχίες δεν ήταν αρκετές. Στη Νότιο Αφρική, η ανεργία, η αχαλίνωτη διαφθορά και η ανάρμοστη κυβέρνηση τροφοδότησαν εκτεταμένη απογοήτευση. Στη Χιλή, οι τεράστιοι τομείς της κοινωνίας παραμελούνται. Και στις δύο χώρες, η οικονομική ανισότητα είναι πλέον από τις υψηλότερες στον κόσμο.
Παραμένει να δούμε αν αυτές οι δύο χώρες μπορούν να δημιουργήσουν συνασπισμούς που μπορούν να προωθήσουν τα έθνη τους. Αλλά η πρόκληση που αντιμετωπίζει η Χιλή και η Νότια Αφρική είναι η ίδια που αντιμετωπίζουν σήμερα οι περισσότερες από τις δημοκρατίες του κόσμου: πώς να δημιουργήσουν συναίνεση μεταξύ ομάδων που μισούν ο ένας τον άλλον.
Είναι πολύ πιθανό ότι ο κόσμος σύντομα θα χωριστεί σε δημοκρατίες που είναι βυθισμένες σε ασυμβίβαστες συγκρούσεις που τους αναγκάζουν να διαρκούν επ ‘αόριστον και σε άλλους ότι – επειδή μπορούν ακόμα να διαμεσολαβούν συμβιβασμούς μεταξύ πολιτικών εχθρών – καταφέρνουν να σχηματίσουν κυβερνήσεις εργασίας. Στον 21ο αιώνα, ο συμβιβασμός μεταξύ των ανθρώπων που μισούν ο ένας τον άλλον μπορεί να αποτελέσει απαίτηση για την επιβίωση της δημοκρατίας.
Κελάδημα @MoisesNaim
