Βάσιγκτων:
Όταν ο πολιτικός αουτσάιντερ Ντόναλντ Τραμπ αψήφησε τις δημοσκοπήσεις και τις προσδοκίες να νικήσει τη Χίλαρι Κλίντον στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016, χαρακτήρισε τη νίκη ως «όμορφη».
Δεν το είδαν όλοι έτσι — αν σκεφτεί κανείς ότι η Δημοκρατική Κλίντον είχε λάβει σχεδόν τρία εκατομμύρια περισσότερες ψήφους σε εθνικό επίπεδο από τον Ρεπουμπλικανό αντίπαλό της. Οι μη Αμερικανοί ήταν ιδιαίτερα μπερδεμένοι ότι ο δεύτερος με τις περισσότερες ψήφους θα ήταν αυτός που θα στεφόταν πρόεδρος.
Αλλά ο Τραμπ είχε κάνει ό,τι απαιτεί το σύστημα των ΗΠΑ: να κερδίσει αρκετές μεμονωμένες πολιτείες, μερικές φορές με πολύ περιορισμένο περιθώριο, για να ξεπεράσει τις 270 ψήφους του Εκλογικού Κολλεγίου που απαιτούνται για να κερδίσει τον Λευκό Οίκο.
Τώρα, την παραμονή της εκλογικής αναμέτρησης του 2024 μεταξύ του Τραμπ και της Δημοκρατικής Καμάλα Χάρις, οι κανόνες αυτού του αινιγματικού και, για κάποιους, ξεπερασμένου, συστήματος επανέρχονται στο επίκεντρο.
Γιατί Εκλογικό Σώμα;
Τα 538 μέλη του Εκλογικού Κολλεγίου των ΗΠΑ συγκεντρώνονται στις αντίστοιχες πρωτεύουσες της πολιτείας τους μετά τις τετραετείς προεδρικές εκλογές για να ορίσουν τον νικητή.
Ένας υποψήφιος πρόεδρος πρέπει να λάβει την απόλυτη πλειοψηφία των «εκλεκτών» — ή 270 από τους 538 — για να κερδίσει.
Το σύστημα ξεκίνησε με το Σύνταγμα των ΗΠΑ το 1787, καθορίζοντας τους κανόνες για τις έμμεσες προεδρικές εκλογές ενός γύρου.
Οι Ιδρυτές της χώρας είδαν το σύστημα ως συμβιβασμό μεταξύ άμεσων προεδρικών εκλογών με καθολική ψηφοφορία και εκλογών από μέλη του Κογκρέσου — μια προσέγγιση που απορρίφθηκε ως ανεπαρκώς δημοκρατική.
Επειδή πολλές πολιτείες είναι αναμενόμενο να κλίνουν προς τους Ρεπουμπλικάνους ή τους Δημοκρατικούς, οι προεδρικοί υποψήφιοι επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στις ελάχιστες πολιτείες “swing” στις οποίες πιθανότατα θα στραφούν οι εκλογές — σχεδόν αγνοώντας ορισμένες μεγάλες πολιτείες όπως η αριστερή Καλιφόρνια και το δεξιό Τέξας.
Με τα χρόνια, εκατοντάδες τροποποιήσεις έχουν προταθεί στο Κογκρέσο σε προσπάθειες τροποποίησης ή κατάργησης του Εκλογικού Σώματος. Κανένα δεν έχει πετύχει.
Η νίκη του Τραμπ το 2016 αναζωπύρωσε τη συζήτηση. Και αν η κούρσα του 2024 είναι η κούρσα που προβλέπουν οι περισσότερες δημοσκοπήσεις, το Εκλογικό Κολλέγιο σίγουρα θα επιστρέψει στο προσκήνιο.
Ποιοι είναι οι 538 εκλέκτορες;
Οι περισσότεροι είναι τοπικοί αιρετοί ή αρχηγοί κομμάτων, αλλά τα ονόματά τους δεν εμφανίζονται στα ψηφοδέλτια.
Κάθε πολιτεία έχει τόσους εκλέκτορες όσα έχει μέλη στη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ (ένας αριθμός που εξαρτάται από τον πληθυσμό της πολιτείας), συν τη Γερουσία (δύο σε κάθε πολιτεία, ανεξαρτήτως μεγέθους).
Η Καλιφόρνια, για παράδειγμα, έχει 54 εκλέκτορες. Το Τέξας έχει 40? και οι αραιοκατοικημένες Αλάσκα, Ντέλαγουερ, Βερμόντ και Ουαϊόμινγκ έχουν μόνο από τρεις.
Η πρωτεύουσα των ΗΠΑ, Ουάσιγκτον, έχει επίσης τρεις εκλέκτορες, παρόλο που δεν έχει μέλη με δικαίωμα ψήφου στο Κογκρέσο.
Το Σύνταγμα αφήνει στα κράτη να αποφασίσουν πώς θα δίνονται οι ψήφοι των εκλογέων τους. Σε κάθε πολιτεία εκτός από δύο (Νεμπράσκα και Μέιν, που βραβεύουν ορισμένους εκλογείς ανά περιφέρεια του Κογκρέσου), ο υποψήφιος που θα κερδίσει τις περισσότερες ψήφους θεωρητικά κατανέμεται σε όλους τους εκλέκτορες αυτής της πολιτείας.
Αμφιλεγόμενος θεσμός
Τον Νοέμβριο του 2016, ο Τραμπ κέρδισε 306 εκλογικές ψήφους, πολύ περισσότερες από τις 270 που χρειάζονταν.
Η εξαιρετική κατάσταση της απώλειας της λαϊκής ψήφου αλλά της κατάκτησης του Λευκού Οίκου δεν ήταν πρωτοφανής.
Πέντε πρόεδροι ανέβηκαν στο γραφείο με αυτόν τον τρόπο, ο πρώτος ήταν ο Τζον Κουίνσι Άνταμς το 1824.
Πιο πρόσφατα, οι εκλογές του 2000 οδήγησαν σε μια επική διαπλοκή στη Φλόριντα μεταξύ του Ρεπουμπλικανού Τζορτζ Μπους και του Δημοκρατικού Αλ Γκορ.
Ο Γκορ κέρδισε σχεδόν 500.000 περισσότερες ψήφους σε εθνικό επίπεδο, αλλά όταν η Φλόριντα — τελικά μετά από παρέμβαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ — κατακυρώθηκε στον Μπους, οδήγησε το σύνολο του Εκλογικού Κολλεγίου του σε 271 και μια νίκη στα ίσα.
Αληθινή ψήφος ή απλή τυπικότητα;
Τίποτα στο Σύνταγμα δεν υποχρεώνει τους ψηφοφόρους να ψηφίζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Αν κάποια κράτη τους ζήτησαν να σεβαστούν τη λαϊκή ψήφο και δεν το έκαναν, τους επιβαλλόταν ένα απλό πρόστιμο. Αλλά τον Ιούλιο του 2020, το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι τα κράτη θα μπορούσαν να επιβάλουν τιμωρίες σε τέτοιους «άπιστους εκλογείς».
Μέχρι σήμερα, οι άπιστοι εκλέκτορες δεν έχουν καθορίσει ποτέ το αποτέλεσμα των εκλογών στις ΗΠΑ.
Πρόγραμμα Εκλογικού Κολλεγίου
Οι εκλέκτορες θα συγκεντρωθούν στις πρωτεύουσες των πολιτειών τους στις 17 Δεκεμβρίου και θα ψηφίσουν για τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο. Η αμερικανική νομοθεσία αναφέρει ότι «συναντιούνται και ψηφίζουν την πρώτη Τρίτη μετά τη δεύτερη Τετάρτη του Δεκεμβρίου».
Στις 6 Ιανουαρίου 2025, το Κογκρέσο θα συγκληθεί για να πιστοποιήσει τον νικητή – μια εκδήλωση που παρακολουθείται με νευρικότητα αυτόν τον κύκλο, τέσσερα χρόνια μετά την επίθεση ενός όχλου υποστηρικτών του Τραμπ στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ προσπαθώντας να εμποδίσει την πιστοποίηση.
Υπάρχει όμως μια διαφορά. Την τελευταία φορά, ήταν ο Ρεπουμπλικανός αντιπρόεδρος Μάικ Πενς που, ως πρόεδρος της Γερουσίας, ήταν υπεύθυνος για την επίβλεψη της πιστοποίησης. Αψηφώντας τη μεγάλη πίεση από τον Τραμπ και τον όχλο, επιβεβαίωσε τη νίκη του Μπάιντεν.
Αυτή τη φορά, ο πρόεδρος της Γερουσίας — που θα επιβλέπει αυτό που κανονικά θα ήταν η pro forma πιστοποίηση — δεν θα είναι άλλος από τη σημερινή αντιπρόεδρο: την Kamala Harris.
Στις 20 Ιανουαρίου θα ορκιστεί ο νέος πρόεδρος.
(Εκτός από τον τίτλο, αυτή η ιστορία δεν έχει επεξεργαστεί από το προσωπικό του NDTV και δημοσιεύεται από μια κοινοπρακτική ροή.)
