Απόψεις | Γερμανία: τα μάτια στραμμένα στο κέντρο και όχι στην άκρα δεξιά

Το περίεργο με τις εκλογές στην Ανατολική Γερμανία είναι ότι, παρά τη νίκη που πέτυχε η ακροδεξιά, η ισορροπία έπεσε στο αντίθετο στρατόπεδο, αυτό της άκρας αριστεράς, φαινόμενο παρόμοιο με αυτό που συνέβη στη Γαλλία. Σήμερα όμως κανείς δεν θέλει να κάνει συμμαχίες με την ακροδεξιά και το αποτέλεσμα είναι απόλυτο χάος.

ΕΝΑ στις αρχές του μήνα, το AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία, ένα ακροδεξιό κόμμα) κέρδισε τις περιφερειακές εκλογές για πρώτη φορά στην ιστορίαεξασφαλίζοντας πάνω από το 30 τοις εκατό των εδρών σε δύο κρατίδια της Ανατολικής Γερμανίας: στη Θουριγγία είναι το πρώτο κόμμα και στη Σαξονία βρίσκεται στη δεύτερη θέση, πίσω από τους Χριστιανοδημοκράτες. Σήμερα το AfD εκπροσωπεί την ηγετική πολιτική δύναμη στην ανατολική Γερμανία και υπόσχεται να βγει νικητής στις επόμενες εκλογές και σε άλλη περιοχή. Οι δημοσκοπήσεις είχαν προβλέψει το αποτέλεσμα με μεγάλη ακρίβεια, ωστόσο η πολιτική σφαίρα στη Γερμανία παρέμεινε έκπληκτη: η δεξιά είναι σε πορεία και κανείς δεν ξέρει πώς να τη σταματήσει.

Μεταξύ των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη, το AfD είναι αναμφίβολα αυτό που εμπνέει τους μεγαλύτερους φόβους. Δεν είναι ναζιστικό κόμμα, αλλά ανάμεσα στους πολιτικούς του ξεχωρίζουν κάποιες μορφές με νεοναζιστικές συμπάθειες. Σε αντίθεση με τη Marine Le Pen και την Giorgia Meloni, το AfD θέλει να εγκαταλείψει την Ευρώπη και να εγκαταλείψει το ενιαίο νόμισμα. Και όχι μόνο σκοπεύει να κλείσει τις πόρτες στους νέους μετανάστες, αλλά σκοπεύει επίσης να στείλει πίσω στην πατρίδα όσους βρίσκονται ήδη στη χώρα.
Κυκλοφορεί πλέον ο φόβος στην πρωτεύουσα ότι αυτό που συνέβη στη Θουριγγία την περασμένη Κυριακή θα μπορούσε να επαναληφθεί σύντομα στο Βερολίνο, ίσως όχι στις εκλογές του επόμενου έτους, αλλά σε επόμενες.

Αυτή τη στιγμή, ωστόσο, υπάρχουν κάποιες λάμψεις αισιοδοξίας. Παρά την εκλογική νίκη, το AfD έχει λίγες πιθανότητες να σχηματίσει κυβέρνηση. Για να γίνει αυτό, απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στο κοινοβούλιο, καθιστώντας απαραίτητη την αναζήτηση συμμαχιών. Όλα τα κόμματα, φυσικά, έχουν στήσει ένα πολιτικό τείχος προστασίας για να αντιμετωπίσουν την ακροδεξιά, κάτι που μεταφράστηκε στην επίσημη και αμετάκλητη δέσμευση να μην σχηματίσουν συνασπισμούς με το AfD. Αλλά, αν κοιτάξουμε προσεκτικά, ποιος θα μπορέσει ποτέ να σχηματίσει κυβέρνηση αν όχι το AfD; Θα σχηματίσουν οι πρώην κομμουνιστές, οι φιλορώσοι λαϊκιστές, οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Πράσινοι έναν συνασπισμό του ουράνιου τόξου για να κυβερνήσουν τη χώρα; Ίσως, αλλά οι πιθανότητες επιτυχίας τους είναι μηδενικές.

Από την πλευρά του, το CDU έχει στήσει όχι ένα, αλλά τρία τείχη προστασίας. Το δεύτερο είναι ενάντια στην αριστερά. Πρόσφατα, πρόσθεσαν άλλο ένα εναντίον της Sahra Wagenknecht, μιας ανεξάρτητης πολιτικής φιγούρας που αποσχίστηκε από την αριστερά για να σχηματίσει τη δική της ομάδα, την BSW. Η εχθρότητα απέναντί ​​του πυροδοτήθηκε από την εγκατάλειψη της Bundestag, με αφορμή την ομιλία του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelensky ενώπιον του κοινοβουλίου. Η Wagenknecht είναι μια αριστερή πολιτικός με δεξιές ατζέντες και μεταξύ των κύριων στόχων της είναι να εμποδίσει τις προμήθειες όπλων στην Ουκρανία. Επίσης, υπερασπίζεται σθεναρά τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream στη Βαλτική Θάλασσα.

Στη Σαξονία, ο Βάγκενκνεχτ κέρδισε το 12% των ψήφων και το 16% στη Θουριγγία. Για ένα πάρτι που δεν έχει γιορτάσει ακόμη έναν χρόνο ύπαρξης, τα αποτελέσματα δεν είναι τίποτα λιγότερο από θεαματικά. Στη Θουριγγία η ισορροπία δυνάμεων βρίσκεται στα χέρια του. Στη Σαξονία, άλλα κόμματα δύσκολα θα μπορέσουν να κυβερνήσουν χωρίς την υποστήριξή του. Ίσως αυτό να είναι το πρώτο τείχος προστασίας που θα καταρρεύσει. Σε εθνικό επίπεδο συγκεντρώνει μεταξύ 7 και 9 τοις εκατό των ψήφων.

Συνειδητοποιώ, σε αυτό το σημείο, ότι δεν έχω πει ακόμη λέξη για τον Όλαφ Σολτς και την κυβέρνησή του, γιατί στην πραγματικότητα και οι δύο φαίνεται να μετρούν πολύ λίγα στο τρέχον πολιτικό τοπίο στη Γερμανία. Οι τρεις εταίροι του συνασπισμού του Βερολίνου αποδείχθηκαν οι μεγάλοι χαμένοι στις τελευταίες περιφερειακές εκλογές. Οι κεντροαριστεροί Σοσιαλδημοκράτες του Σολτς ξεπέρασαν οριακά το ελάχιστο όριο εκπροσώπησης στο κοινοβούλιο, που ορίστηκε στο 5%. Οι Πράσινοι ξεπέρασαν το εμπόδιο στη Σαξονία, αλλά όχι στη Θουριγγία. Το φιλελεύθερο FDP κατέρρευσε και στις δύο εκλογές, με μόλις ένα τοις εκατό των ψήφων. Τα κυβερνητικά κόμματα στο Βερολίνο έχουν εξαφανιστεί από την πολιτική σκηνή στην Ανατολική Γερμανία.

Αυτή τη στιγμή, η κατάσταση στο Βερολίνο εμπίπτει στη σοβαρή, αλλά όχι ακόμη απελπισμένη κατηγορία, και στην πραγματικότητα ο συνασπισμός θα συνεχίσει να χωλαίνει μπροστά για έναν ακόμη χρόνο. Το ενδιαφέρον ερώτημα δεν είναι τόσο το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, αλλά μάλλον το τι θα γίνει μετά την ψηφοφορία. Το AfD και το Wagenknecht μαζί αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 25 τοις εκατό των ψηφοφόρων στις εθνικές δημοσκοπήσεις. Στην πράξη, αυτοί οι αριθμοί θα μεταφραστούν στο ένα τρίτο των εδρών, αφήνοντας τα κόμματα του κέντρου, που αντιπροσωπεύουν τα υπόλοιπα δύο τρίτα, το καθήκον να σχηματίσουν συνασπισμό μεταξύ τους. Από τα πέντε κόμματα του κέντρου, τέσσερα θα ήταν αρκετά για να σχηματίσουν συμμαχία. Και εδώ βλέπουμε το μειονέκτημα των λεγόμενων firewalls: μετατρέπουν τους συνασπισμούς σε ένα παιχνίδι καρέκλας για τα ίδια τα κόμματα. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τα εξτρεμιστικά κόμματα καταφέρνουν να αποκτήσουν πλεονέκτημα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, αφού μόνο αυτά εκπροσωπούν την πραγματική αντιπολίτευση.

Εκτός από την άνοδο της ακροδεξιάς και της άκρας αριστεράς, η άλλη σημαντική αλλαγή που συμβαίνει σήμερα στη γερμανική πολιτική αφορά την αυξανόμενη προς τα δεξιά κλίση του Φρίντριχ Μερτς, επικεφαλής του CDU. Ο Μερτς υιοθέτησε αποφασιστικά την αντιμεταναστευτική ατζέντα του AfD, με στόχο να κερδίσει ξανά τους ψηφοφόρους του CDU που έχουν κινηθεί προς το AfD. Η πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στο Solingen, μια πόλη στη δυτική Γερμανία, στα χέρια ενός Σύρου πρόσφυγα, ώθησε τον Merz να ζητήσει την αποκατάσταση των συνοριακών ελέγχων. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα μίνι-Brexit, που θα θέσει τέλος σε μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ελεύθερη κυκλοφορία χωρίς διαβατήριο εντός του χώρου Σένγκεν.

Προσωπικά, θεωρώ ντροπιαστική την αντιμεταναστευτική ρητορική και δεν μπορώ να καταλάβω ποια πλεονεκτήματα θα μπορούσε να αντλήσει ο Merz από ένα τέτοιο πρόγραμμα. Όπως είπε η Μαρίν Λεπέν, όσον αφορά την κεντροδεξιά που θέλει να αντιγράψει τις προτάσεις της: γιατί να αρκεστείς στις απομιμήσεις, όταν έχεις το πρωτότυπο στη διάθεσή σου; Το CDU στερείται αξιοπιστίας εάν παρουσιάζεται ως κόμμα κατά της μετανάστευσης. Όπως όλοι γνωρίζουν, ήταν η Άνγκελα Μέρκελ, πρώην καγκελάριος και επικεφαλής του CDU, που άνοιξε τα σύνορα της Γερμανίας στους Σύρους πρόσφυγες το 2015, με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη εισροή μεταναστών στη σύγχρονη γερμανική ιστορία. Ο Μερτς κάνει ό,τι μπορεί για να αποφύγει να προσβάλει τους πιστούς της Μέρκελ στο κόμμα του και μεταξύ των ψηφοφόρων του, αλλά δεν είναι αξιόπιστος όταν θέλει να φανεί αδιάλλακτης για τη μετανάστευση. Σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ιταλία, η κεντροδεξιά έχει καταλάβει ότι το ζήτημα της μετανάστευσης δεν είναι αυτό το μεγάλο εκλογικό άλογο.
Μόλις τελείωσα τη συγγραφή ενός βιβλίου, με τίτλο Καπούττο οποίο θα κυκλοφορήσει από το Swift Press τον Νοέμβριο, στο οποίο παρακολουθώ την ιστορία της οικονομικής παρακμής της χώρας μου. Σε αυτό το θέμα θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή του Merz και όχι στους μετανάστες. Η Γερμανία έχει στοιχηματίσει τα πάντα σε μια ντουζίνα βιομηχανίες που έχουν εισέλθει ταυτόχρονα σε παρακμή, και η χειρότερη είναι η αυτοκινητοβιομηχανία. Όλες οι κυβερνήσεις, η μία μετά την άλλη, έχουν παραμελήσει να επενδύσουν σε ψηφιακές τεχνολογίες και μέσα σε λίγες δεκαετίες η Γερμανία έπεσε από το βάθρο του ηγέτη της υψηλής τεχνολογίας σε ψηφιακό Luddite.

Το αποκορύφωμα της ειρωνείας είναι ότι τόσο το AfD όσο και το Wagenknecht αναπολούν νοσταλγικά τις μέρες των ρυπογόνων εργοστασίων και καπνογόνων, παρόλο που είναι παιδιά της ψηφιακής εποχής. Το AfD έχει περισσότερους οπαδούς στο TikTok από οποιοδήποτε άλλο γερμανικό κόμμα. Μεταξύ των βουλευτών που δημοσιεύουν στο TikTok, το SPD συγκεντρώνει 290.000 likes, το CDU 914.000 και το AfD 17,8 εκατομμύρια. Το AfD είναι μακράν το πιο δημοφιλές κόμμα στη νεότερη γενιά.
Δεν είναι καθόλου τραβηγμένο να πιστεύουμε ότι κάποιο παλιό κόμμα σύντομα θα εξαφανιστεί και κανένα τείχος προστασίας δεν θα το προστατεύει από τους ψηφοφόρους και το πέρασμα του χρόνου. Αντίθετα, η πιο έξυπνη στρατηγική θα ήταν να στριμώξουμε το AfD, καλωσορίζοντας το ως μειοψηφικό εταίρο σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό.
Αλλά ο λόγος για τον οποίο τα γερμανικά κόμματα αρνούνται να σχηματίσουν συμμαχίες με την ακροδεξιά είναι ιστορικός: οι Γερμανοί εθνικιστές και συντηρητικοί έκαναν πολύ λάθος με τον Αδόλφο Χίτλερ όταν σχημάτισαν συνασπισμό μαζί του το 1933 και στη συνέχεια του παραχώρησαν έκτακτες εξουσίες να κυβερνά χωρίς την υποστήριξη του κοινοβουλίου . Η αιτία της ανόδου του Χίτλερ, ωστόσο, ήταν η αποσύνθεση ενός ολόκληρου πολιτικού, οικονομικού και ηθικού συστήματος, ενώ η σημερινή κατάσταση της Γερμανίας, αν και όχι εξαιρετική, σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνεται με αυτή του 1933.

Επιπλέον, τα τείχη προστασίας είναι μια αντίδραση στον φόβο: σήμερα οι Γερμανοί φοβούνται τη δεξιά, αλλά και την αριστερά. φοβούνται την Κίνα, αλλά και τον Ντόναλντ Τραμπ. Και συνεχίζοντας να τα εφαρμόζουν, σήκωσαν σιγά-σιγά ένα πολύ χειρότερο εμπόδιο, ένα εμπόδιο που απειλεί να μπλοκάρει την πρόοδο και τον εκσυγχρονισμό.

(Μετάφραση Rita Baldassarre)