Απόψεις | Κίεβο, επιχείρηση ανάκτησης της Δύσης

Ο Volodymr Zelensky ξεκίνησε χθες ένα είδος «επιχείρησης ανάκαμψης» στη Δύση, από το Ramstein στη Γερμανία μέχρι το Cernobbio, στη λίμνη Como. Οι τελευταίες του κινήσεις έχουν συγκλονίσει και κυρίως εκνευρίσει τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές διπλωματίες. Κανείς, ούτε στην Ουάσιγκτον ούτε στις Βρυξέλλες, δεν περίμενε την απόλυση του υπουργού Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα. Μια προσωπικότητα που τα τελευταία δυόμισι χρόνια είχε γίνει κεντρικός στη σχέση μεταξύ του Κιέβου, της κυβέρνησης Μπάιντεν, των βασικών κυβερνήσεων της Γηραιάς Ηπείρου και των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε..

Ο θυμός μετά βίας συγκρατείται στο επίσημο σημείωμα με το οποίο ο υπουργός Εξωτερικών, Antony Blinken, σχολίασε την έξοδο του Kuleba. Ανεπίσημα i Αμερικανοί αξιωματούχοι παρατηρούν ότι ο «ανασχηματισμός» που επιθυμεί ο Ζελένσκι είναι μια ακόμη απόδειξη του πόσο «η πλήρης αποκάλυψη» δεν είναι «ουκρανική ειδικότητα». Στους ευρωπαϊκούς διπλωματικούς κύκλους, ωστόσο, ο ελιγμός του Ζελένσκι εξηγείται με δύο τρόπους. Πρώτον: η ανάγκη να «καθαρίζονται» περιοδικά τα ανώτατα στελέχη της εκτελεστικής εξουσίας για να αναχαιτιστεί η διαφθορά που τροφοδοτείται από την τεράστια ροή οικονομικών πόρων που προέρχονται από τους συμμάχους. Για τον Kuleba, ωστόσο, ισχύει η δεύτερη ερμηνεία: Ο Zelensky και ο στενότερος συνεργάτης του, Andriy Yermak, συγκεντρώνουν όλη την εξουσία και ο πλέον πρώην υπουργός Εξωτερικών θεωρήθηκε πολύ αυτόνομος και δυσκίνητος.

Σε κάθε περίπτωση, μόλις ξεπεράσεις τη νευρικότητά σου, κοιτάς μπροστά. Στη σύνοδο κορυφής των υπουργών Άμυνας, στην αμερικανική βάση στο Ramstein και στη συνέχεια στο Cernobbio, Ο Ζελένσκι ανανέωσε το αίτημά του για άλλα όπλα, δίνοντας μεγάλη έμφαση στα συστήματα αεράμυνας. Ο επικεφαλής του Πενταγώνου, Λόιντ Όστιν, τον καθησύχασε, όπως έκανε πάντα από την αρχή του πολέμου, ανακοινώνοντας την αποστολή ενός ακόμη πακέτου στρατιωτικής βοήθειας για 250 εκατομμύρια δολάρια, ανεβάζοντας το σύνολο της τελευταίας βοήθειας στα 4 δισεκατομμύρια δολάρια μήνες. Ένα νούμερο, για να πάρετε μια ιδέα για τις αναλογίες, υψηλότερο από τα 3,1 δισεκατομμύρια που έβαλε η Γαλλία από την αρχή της σύγκρουσης μέχρι σήμερα (πηγή: «Ινστιτούτο Κιέλου για την παγκόσμια οικονομία»).

Οι στρατιωτικές πτυχές διασταυρώνονται με τις πολιτικές. Από τη μια πλευρά, ο Ουκρανός ηγέτης ζητά απότομα την παράδοση των πυρομαχικών και των πυραύλων που υποσχέθηκαν, που δεν έχουν φτάσει ακόμη στον προορισμό τους. Από την άλλη πλευρά, δηλώνει έτοιμος να παρουσιάσει «ένα σχέδιο ειρήνης» προκειμένου να ξεκινήσει άμεσες διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία. Πώς ταιριάζουν οι δύο στρατηγικές μεταξύ τους; Η πιο διαδεδομένη εξήγηση μεταξύ των Αμερικανών αναλυτών είναι γνωστή: ο Ζελένσκι στοχεύει να ενισχύσει τη στρατιωτική θέση στο πεδίο όσο το δυνατόν περισσότερο, ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν από πλεονεκτική θέση. Ως προς αυτό, επιμένει ο Ουκρανός πρόεδρος, είναι απαραίτητο να μπορούμε να χρησιμοποιούμε αμερικανικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς για να χτυπήσουμε ακόμη και τους πιο απομακρυσμένους στόχους από τα ουκρανικά σύνορα. Ο Τζο Μπάιντεν, ωστόσο, τηρεί μια συνετή θέση, μέχρι σημείου ασάφειας: πράσινο φως για επίθεση μόνο στις εγκαταστάσεις που βρίσκονται πιο κοντά στα σύνορα, εκείνες που αποτελούν «άμεση απειλή». Αλλά η εκστρατεία του Ζελένσκι συγκεντρώνει όλο και περισσότερη υποστήριξη. Χθες έλαβε τη ρητή υποστήριξη του Καναδά, πέραν αυτής του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και της Πολωνίας. Η Γερμανία διστάζει. Η Ιταλία και η Ουγγαρία, όπως γνωρίζουμε, είναι εναντίον της.

Το άλλο βασικό βήμα είναι η εισβολή στη Ρωσία, με την κατάληψη της περιοχής του Κουρσκένα όνομα που μέχρι στιγμής θύμιζε μόνο μια από τις μεγαλύτερες μάχες μεταξύ ναζιστικών και σοβιετικών τανκς στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ιδέα των Ουκρανών θα ήταν να ανταλλάξουν το Κουρσκ με ένα μερίδιο του εδάφους που εισέβαλαν οι Ρώσοι. Είναι ένα σχέδιο που πείθει Αμερικανούς και Ευρωπαίους συμμάχους; Οι αμηχανίες είναι βαθύτερες από ό,τι φαίνονται στην επιφάνεια. Φυσικά, ο Μπάιντεν, ο Μπλίνκεν και ο Όστιν δεν έχουν αποκηρύξει την πρωτοβουλία του ουκρανικού στρατού. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η Ουάσιγκτον συνεχίζει να στέλνει ένα μήνυμα στη Μόσχα, καθώς και στο Πεκίνο: δεν συμμετείχαμε σε καμία περίπτωση στον σχεδιασμό και την εκτέλεση της επίθεσης στο Κουρσκ. Πώς να πείτε: το «κόλπο» της ανταλλαγής των κατεχόμενων εδαφών γεννήθηκε και το διαχειριζόταν εξ ολοκλήρου το Κίεβο. Αυτό δεν αρκεί: οι στρατηγοί των ΗΠΑ αναρωτιούνται τώρα αν οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις θα μπορέσουν να διατηρήσουν τον έλεγχο του Κουρσκ και αν ο ρωσικός στρατός θα μειώσει πραγματικά την πίεση στο Ντονμπάς για να ενισχύσει το εσωτερικό μέτωπο. Μέχρι στιγμής, σημειώνουν στο Πεντάγωνο, τίποτα από αυτά δεν έχει συμβεί. Απεναντίας. Πριν από λίγες εβδομάδες ο στρατός του Πούτιν κέρδιζε 200-300 μέτρα εδάφους την ημέρα, τώρα προχωρά με ρυθμό 2-3 χιλιομέτρων.

Σε όλη αυτή την υπόθεση Κουρσκ, οι Αμερικανοί βλέπουν ένα θετικό σημάδι: την προθυμία της Ουκρανίας να αντιμετωπίσει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το «εδαφικό ζήτημα». Ο Λευκός Οίκος και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχουν από καιρό πειστεί ότι για να ξεκινήσει ο διάλογος με τη Μόσχα, το Κίεβο θα πρέπει να κάνει οδυνηρές θυσίες. Για παράδειγμα, λίγοι πιστεύουν ότι η Κριμαία μπορεί να ανακατακτηθεί. Και τώρα όχι μόνο αυτό.