Γιατί το μέλλον των τεχνιτών Chikankari κρέμεται από μια κλωστή

Οι λάτρεις των κεντημάτων που παρακολουθούν την κάλυψη του γάμου της ηθοποιού του Bollywood Sonakshi Sinha με τον επί χρόνια καλλονή της Zaheer Iqbal αυτή την εβδομάδα, θα ήταν ενθουσιασμένοι βλέποντας το κύριο νυφικό της ημέρας του ηθοποιού: ένα chikankari georgette sari που είχε φορέσει η μητέρα της Poonam περισσότερο από Πριν από 40 χρόνια για τον δικό της γάμο με τον ηθοποιό Shatrughan Sinha. Το υπόλευκο ντραπέ, μια ασυνήθιστη επιλογή χρώματος στη συνήθως γοητευτική και κοσμηματοποιημένη ινδική γαμήλια ραπτική σκηνή, φάνηκε να επαναλαμβάνει τη μακροζωία του κεντήματος chikankari, μια τέχνη που έχει μακρά σχέση με την Ινδία.

Μια ετικέτα γεωγραφικής ένδειξης (GI) πριν από 15 χρόνια έχει τοποθετήσει κεντήματα chikankari μέσα και γύρω από το Lucknow σήμερα. Νωρίτερα φέτος, ο Naseem Bano, ένας ασκούμενος στο Λάκνοου του Anokhi Chikankari, όπου το κέντημα είναι αόρατο στην πίσω πλευρά του υφάσματος, απονεμήθηκε το Padma Shri.

Γνωρίζατε όμως ότι το ντελικάτο στυλ ξεκίνησε από την Ανατολική Βεγγάλη και ταξίδεψε σε όλη την αδιαίρετη Ινδία πριν εγκατασταθεί στο Λάκνοου;

Στις αρχές του 19ου αιώνα, το Madras Chikankari, μαζί με αυτό της Καλκούτας, της Ντάκα, του Λάκνοου, του Μποπάλ, της Πεσαβάρ και της Κουέτας, περιγράφηκαν λεπτομερώς στο «Indian Art at Delhi 1903», τον επίσημο κατάλογο της δημόσιας έκθεσης που διήρκεσε ένα χρόνο. που πραγματοποιήθηκε ως μέρος του Δελχί Durbar για τον εορτασμό της στέψης του βασιλιά Εδουάρδου Ζ’ από το 1902-1903.

Γραμμένο από τον Sir George Watt, έναν Σκωτσέζο βοτανολόγο που υπηρέτησε ως διευθυντής της Έκθεσης του Δελχί εκτός από άλλες κυβερνητικές θέσεις, η «Ινδική Τέχνη στο Δελχί» ήταν μια πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την πλούσια κληρονομιά χειροτεχνίας της χώρας, αρκετά από τα οποία έχουν ξεθωριάσει. μακριά, λόγω των μεταβαλλόμενων προτιμήσεων και των βιομηχανικών επαναστάσεων των επόμενων ετών.

Το Chikankari (ένα περσικό/ουρντού νόμισμα που δείχνει τη βελόνα ως μεταφορά) είναι γνωστό για το νήμα του σε διαφανή και αναπνεύσιμα υφάσματα και πιστεύεται ότι μεταφέρθηκε στην Ινδική υποήπειρο από οικογένειες ευγενών ιρανικής καταγωγής στην αυλή των Mughal. Θεωρείται ότι είναι η παλαιότερη μορφή ιθαγενών κεντήματος στην Ινδία.

Γυναίκες κεντήτριες Chikan στη δουλειά. | Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση: Anjul Bhandari

Ο Watt, στο βιβλίο του γράφει, «σε ιστορική σειρά, είναι πιθανό ότι το σκάφος προήλθε από την Ανατολική Βεγγάλη και μεταφέρθηκε στο Lucknow μόνο κατά την περίοδο της πολυτέλειας και της υπερβολής που χαρακτήριζε την τελευταία θητεία του Δικαστηρίου του Awadh. Οι Kings of Oudh προσέλκυσαν στην πρωτεύουσά τους πολλούς από τους διάσημους τεχνίτες της Ινδίας, επομένως ο Lucknow, μέχρι σήμερα, έχει μεγαλύτερη γκάμα καλλιτεχνικών εργατών από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη πόλη της Ινδίας».

Η σχεδιάστρια Anjul Bhandari με έδρα το Lucknow, της οποίας η επώνυμη ετικέτα ραπτικής υποστηρίζει πάνω από 2.000 γυναίκες κεντήστρες Chikan μέσα και γύρω από την πόλη, λέει ότι η λαογραφία υποστηρίζει ότι η Nur Jahan, κόρη ενός Πέρση ευγενή στο Murshidabad, λάτρευε πολύ τη τέχνη εκτός από επιδέξιη κεντήτρια. . «Δεδομένου ότι τα καλοκαίρια ήταν πολύ ζεστά εδώ, το Chikankari γινόταν με τα καλύτερα υφάσματα mulmul, για να την ευχαριστήσει», λέει.

Το Madras Chikankari, περιγράφηκε λεπτομερώς στο «Indian Art at Delhi 1903», τον επίσημο κατάλογο της ετήσιας δημόσιας έκθεσης που πραγματοποιήθηκε από το 1902-1903 ως μέρος του Delhi Durbar για τον εορτασμό της στέψης του βασιλιά Edward VII. | Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση: Paola Manfredi

Madras Chikankari | Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση: Paola Manfredi

Το Chikankari ξεκίνησε ως μια μορφή κεντήματος που γίνεται σε λευκά υλικά πλυσίματος όπως calico, μουσελίνα, λινό ή μετάξι. Η συνηθισμένη σατέν βελονιά συνδυάστηκε με ένα είδος τεχνικής τρυπήματος κουμπιών, που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία σχεδίων λευκού σε λευκό σε ρούχα, έπιπλα και σεντόνια.

Ο Watt παραθέτει επίσης περιγραφές 32 βελονιών που χρησιμοποιήθηκαν από παλιούς τεχνίτες.

«Όταν μπήκε η γρήγορη μόδα, χάσαμε καριγκάρ (τεχνίτες) και τη φινέτσα που είχαν ακονίσει με τα χρόνια», λέει η Anjul.

Καθώς η βασιλική προστασία εξαφανίστηκε, το Chikankari εξελίχθηκε από ένα ανδροκρατούμενο εμπόριο σε μια οικιακή βιομηχανία εξοχικών σπιτιών με επικεφαλής γυναίκες τεχνίτες.

«Είναι μια χειροτεχνία από σπίτι σε σπίτι. Ίσως χρειαστεί να κατέβω σε δύο ή τρία χωριά για να κάνω δουλειά σε ένα μόνο ρούχο. Για παράδειγμα, το Kakori, είναι γνωστό για την καλύτερη εκδοχή μιας βελονιάς που ονομάζεται «Murri» (σε σχήμα ρυζιού), ενώ στο Malihabad, η βελονιά «Phanda» (κεχρί) είναι διάσημη. Η ενθάρρυνση των τεχνιτών στα χωριά γύρω από το Lucknow μας βοήθησε να αναβιώσουμε σχεδόν 18-20 βελονιές Chikankari από τη λήθη», λέει η Anjul.

Η δοκιμή νήματος

Καθώς η βασιλική προστασία εξαφανίστηκε, το Chikankari εξελίχθηκε από ένα ανδροκρατούμενο εμπόριο σε μια οικιακή βιομηχανία εξοχικών σπιτιών με επικεφαλής γυναίκες τεχνίτες. | Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση: Anjul Bhandari

Υπάρχουν πολλά στάδια αναπόσπαστα για τη δημιουργία ενός υφάσματος με κέντημα Chikankari. Χειροποίητα σκίτσα σχεδίων χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία ξύλινων μπλοκ για εκτύπωση. Οι εξειδικευμένοι εκτυπωτές χρησιμοποιούν τα βαμμένα με λουλακί μπλοκ για να απλώσουν το σχέδιο σε λευκό υλικό.

«Αυτή είναι η μόνη γλώσσα που καταλαβαίνει ο κεντητής. Εάν ο εκτυπωτής χάσει κάτι, ο κεντητής δεν θα μπορέσει να εργαστεί», λέει η Anjul.

Τα παλιά χρόνια, τα μπλοκ ήταν πολύ μικρά και ένας εκτυπωτής αναμείγνυε διάφορα είδη για να φτιάξει ένα σύνολο σύντροφος (καθαρό ή πλέγμα) του ένα βάρος (βελονιές).

Οι τεχνίτες κατασκευής «Jaali» αναλαμβάνουν τη σκυτάλη μόλις ολοκληρωθεί το βασικό κέντημα, δημιουργώντας πλέγματα μέσα στο στημόνι και το υφάδι του υφάσματος βάσης. Αυτό ακολουθείται από ντουλάι (πλύσιμο χεριών) στον ποταμό Γόμτη και μετά βαφή.

Τα κοινά μοτίβα περιλαμβάνουν το paisley, paan’ (φύλλο betel σε σχήμα καρδιάς), καϊρί (άγουρο μάνγκο), αμπέλια και άλλα φυτικά μοτίβα. Τα χρωματιστά υφάσματα ενσωματώθηκαν σταδιακά για να καλύψουν τα σύγχρονα γούστα.

Υπάρχουν πολλά στάδια αναπόσπαστα για τη δημιουργία ενός υφάσματος με κέντημα Chikankari. | Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση: Anjul Bhandari

«Με πάνω από 10.000 καταστήματα που ευδοκιμούν στις πωλήσεις Chikankari στο Lucknow, οι γνώστες πρέπει να ψάξουν σκληρά για να βρουν ένα αυθεντικό κομμάτι», λέει ο Anjul. Ο ευκολότερος τρόπος είναι να εξετάσετε την πίσω πλευρά του κεντήματος.

«Στο πίσω μέρος, θα δείτε ένα συμπαγές κουβάρι από νήματα, με τέσσερα ή τρία σκέλη. Όσο μικρότεροι είναι οι κλώνοι, τόσο πιο δύσκολο είναι το κέντημα, γεγονός που το κάνει πιο αποκλειστικό. Κάνουμε μόνο ‘do-taar’ και ‘ek-taar’ (δίκλωνο και μονόκλωνο) Chikankari στα ρούχα μας. Εμπορικά, έχετε πιο χοντρή δουλειά με τρεις, τέσσερις ή ακόμα και πέντε κλωστές», λέει.

Χαμένη ιστορία

Ενώ η βιοτεχνία ευδοκιμεί στο Λάκνοου, η νότια ινδική παραλλαγή της, την οποία ο Watt περιέγραψε ως «ξεχωριστή στην προτίμησή της για μεταξωτά υφάσματα, με μόνο στολίδια από σατέν βελονιές», φαίνεται να έχει εξαφανιστεί. Ακόμη και την εποχή της δημοσίευσης του καταλόγου, τα μεταξωτά κεντήματα του Μαντράς δεν ταξινομήθηκαν ως έργα τσικάν, αλλά μάλλον ως στολίδια με σατέν βελονιά.

Ο τεχνίτης Daday Khan του Mount Road, Madras κέρδισε το πρώτο βραβείο με ένα ασημένιο μετάλλιο για μια σειρά μεταξωτών κομματιών φορέματος κεντημένα με μετάξι στην έκθεση του Δελχί Durbar το 1903. Αλλά είναι αδύνατο να βρούμε άλλους συνδέσμους με αυτόν ή με την τέχνη σήμερα .

Σχεδιαστές μόδας που εξερευνούν τη τέχνη για να καταλήξουν σε μοντέρνα σχέδια. | Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση: Anjul Bhandari

Paola Manfredi, Ιταλίδα συγγραφέας του βιβλίου του 2017 Chikankari, μια παράδοση Lucknawiλέει ότι ο κατάλογος του Watt είναι απαραίτητος για την κατανόηση της χαμένης ιστορίας των ινδικών χειροτεχνιών. «Το Μουσείο Victoria and Albert στο Λονδίνο έχει μερικά δείγματα κεντημάτων Chikan από το Madras που αγοράστηκαν εκείνη την εποχή από τις εκθέσεις και επομένως η προέλευσή τους είναι κατά κάποιο τρόπο «πιστοποιημένη»», γράφει σε μια συνέντευξη μέσω email.

«Τα περισσότερα κομμάτια φαίνεται να είναι μάλλον γουέστερν σε στυλ, φτιαγμένα με σατέν βελονιά. Τα έργα «jaali» (ένα καθαρό εφέ που δημιουργήθηκε στο βασικό ύφασμα) είναι πολύ ενδιαφέροντα και διαφορετικά από άλλες μορφές που ήταν/είναι δημοφιλείς στο Lucknow Chikan. Η ίδια σχεδίαζα να επεκτείνω την έρευνά μου για το Chikan πέρα ​​από το Lucknow και έψαχνα σε άλλες μορφές και στυλ, αν και τα περισσότερα από αυτά έχουν εξαφανιστεί σήμερα», λέει.

Το βιβλίο της Ιταλίδας συγγραφέα Paola Manfredi το 2017 Chikankari, μια παράδοση Lucknawi
| Photo Credit: Special Arrangement

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο κατάλογος του Watt αναφέρει επίσης τη βελονιά «Madrasi jaali» που αποτελείται από μια σειρά από λεπτά τετράγωνα, με διάμετρο 1/16 ίντσας. Η μία βελονιά θα άνοιγε, η άλλη θα άφηνε κλειστή και η τρίτη θα έσπαγε περαιτέρω σε άλλα τέσσερα λεπτά ανοίγματα. Δεν θα τραβηχτούν νήματα. Αντίθετα, θα κρατούνταν στη θέση τους με μικρές βελονιές με κουμπιά.

Στην έκθεση του Δελχί, ο Daday Khan εξέθεσε μια ποικιλία από γυναικεία φορέματα με μανσέτες και πάνελ κεντημένα στο Madras Chikankari. Επέδειξε επίσης πανιά τραπεζιού τσαγιού κεντημένα με «χρυσό πλυσίματος». «Αποτελούν μια κατηγορία προϊόντων που διακρίνεται αρκετά από την εκτεταμένη σειρά πετσετών τσαγιού από πολλές άλλες πόλεις… αυτά του Μαντράς έχουν μια αξιοπρέπεια και καθαρότητα σχεδιασμού που είναι εντελώς γοητευτική», γράφει ο Watt.

Είναι κρίμα που το σκάφος έχει διαγραφεί από το νότιο ινδικό περιβάλλον του, και ακόμη και η μοίρα του στο Λάκνοου, θα λέγαμε, κρέμεται από μια κλωστή μπροστά στην αυτοματοποιημένη παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

«Αν θέλετε να κρατήσετε το Chikankari ζωντανό, πρέπει να δώσετε στους τεχνίτες την τιμητική τους, διαφορετικά κινδυνεύετε να τους χάσετε από άλλα επαγγέλματα. Πρέπει να συνεχίσουμε να εξελισσόμαστε στο μάρκετινγκ μας. Όποιος επενδύει σε ένα ρούχο Chikankari υποστηρίζει ηθικά τον τεχνίτη», λέει η Anjul.