Πριν από 24 χρόνια, στις 26 Μαΐου 2000, ο Γενικός Γραμματέας της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα, τον θάνατο του οποίου ανακοίνωσε το Ισραήλ αυτό το Σάββατο, έφτασε στη μικρή λιβανική πόλη Μπιντ Τζμπέιλ, λίγα χιλιόμετρα από τα ισραηλινά σύνορα.
Την προηγούμενη μέρα, το Ισραήλ είχε αποσύρει τις δυνάμεις του από τον νότιο Λίβανο μετά από μια πολυετή κατοχή κατά την οποία παρενοχλήθηκε από τη Χεζμπολάχ και άλλες ομάδες. Χιλιάδες υποστηρικτές συγκεντρώθηκαν εκεί κάτω από κίτρινες σημαίες της Χεζμπολάχ.
Ο κληρικός, τότε 39 ετών και φορώντας το γνωστό του μαύρο τουρμπάνι και την καφέ ρόμπα του, έδωσε μια από τις πιο διάσημες ομιλίες της ζωής του.
Απευθυνόμενος στον αραβικό κόσμο και στον «καταπιεσμένο λαό της Παλαιστίνης», ο Νασράλα ισχυρίστηκε ότι το Ισραήλ ήταν «αδύναμο σαν ιστός αράχνης» παρά τα πυρηνικά του όπλα. Οι γραμμές της ομιλίας του εκείνη την ημέρα θα έφταναν για να καθορίσουν την κοσμοθεωρία του Νασράλα για τις επόμενες δεκαετίες, συνδυάζοντας τις έννοιες της σιιτικής θεολογίας και της ρητορικής απελευθέρωσης και αντλώντας την πεποίθηση ότι η γνήσια αντίσταση μπορεί να νικήσει μια πολύ ισχυρή στρατιωτική δύναμη.
Έκτοτε, η Χεζμπολάχ μεταμορφώθηκε, τόσο ως μαχητική δύναμη όσο και στη σχέση της με το εύθραυστο λιβανικό κράτος, μετατρέποντας σε πολιτική και κοινωνική δύναμη. Όμως, αν και η ρητορική του Νασράλα μπορεί να μην άλλαξε μέχρι το τέλος των ημερών του, η εκτίμησή του για την ευθραυστότητα της εξουσίας, ακόμη και για τον πιο ισχυρό ένοπλο μη κρατικό παράγοντα στον κόσμο, έχει μεταλλαχθεί και έχει παρασύρει τη Χεζμπολάχ σε μια δυνητικά πιο σοβαρή σύγκρουση. Έχει εκτοξεύσει ρουκέτες και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Ισραήλ, ενώ το Ισραήλ ανταποκρίνεται με επιθέσεις σε στόχους του Λιβάνου και της Χεζμπολάχ με αεροπορικές επιδρομές, συμπεριλαμβανομένης της Βηρυτού.
Τον τελευταίο καιρό, όταν ο Νασράλα έδωσε μια ομιλία, δεν το έκανε πλέον μπροστά στα τεράστια πλήθη που κάποτε τον υποδέχονταν, φτάνοντας με λεωφορείο από τη σιιτική καρδιά του Λιβάνου. Σε προσεκτικά χορογραφημένες εκδηλώσεις, όπως τελετές μνήμης για τους πεσόντες διοικητές της Χεζμπολάχ, ο Νασράλα δεν εμφανιζόταν πλέον αυτοπροσώπως αλλά σε τηλεοπτική οθόνη. Σε μια τέτοια εκδήλωση νωρίτερα φέτος, εκπρόσωποι της Χεζμπολάχ που ήταν παρόντες εξήγησαν στον Guardian ότι τα λόγια του Νασράλα δεν έπρεπε να ερμηνευθούν από αυτούς. Για όλους τους άλλους, ωστόσο, οι μακροσκελείς και συχνά επαναλαμβανόμενες ομιλίες του Νασράλα έχουν γίνει αντικείμενο ατελείωτης εξήγησης τους τελευταίους μήνες του πολέμου στη Μέση Ανατολή.
Αν και συχνά έχουν παρουσιαστεί ως πληρεξούσιοι του Ιράν, ο Νασράλα και η Χεζμπολάχ ήταν κάτι παραπάνω από αυτό. Υπήρξαν σημαντικοί περιφερειακοί παίκτες από μόνοι τους, παρά τη βαθιά τους σχέση με την Τεχεράνη.
Και καθώς το Ισραήλ και η Χεζμπολάχ έχουν πλησιάσει σε μια συνολική σύγκρουση, δύο ερωτήματα συγκρούστηκαν: τι ήθελε ο Νασράλα και σε ποιο βαθμό είχε τον έλεγχο των συνεπειών;
Η πολιτική του Νασράλα κατά τις πρώτες εβδομάδες των διασυνοριακών συγκρούσεων που ξεκίνησαν στις 8 Οκτωβρίου, μια ημέρα μετά την αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, σχεδιάστηκε φαινομενικά για να εκτονώσει την πίεση στην παλαιστινιακή ένοπλη ομάδα στη Γάζα, μια στρατηγική που φαίνεται να ήταν πιο σημαντικό στο διπλωματικό μέτωπο παρά στο στρατιωτικό.
Θέτοντας ρητά οποιαδήποτε απαίτηση για τερματισμό των επιθέσεων στο βόρειο Ισραήλ με τον τερματισμό των ισραηλινών εχθροπραξιών στη Γάζα, ο Νασράλα συνέπλεξε σε εκκρεμή εδαφικά ζητήματα στα σύνορα του Λιβάνου, συμπεριλαμβανομένου αυτού των κατεχόμενων από το Ισραήλ αγροκτημάτων Shebaa, τα οποία επίσης διεκδικεί η Συρία πλαισιώνοντας τις μάχες με όρους ευρύτερης απόρριψης των πολιτικών που ηγούνται οι ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
Η πραγματικότητα στο έδαφος έχει δημιουργήσει μια πολύ πιο περίπλοκη εικόνα.
Αφήνοντας στην άκρη το status quo μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ που συνεχίστηκε από το τέλος του δεύτερου πολέμου του Λιβάνου το 2006, ο οποίος διήρκεσε ένα μήνα και προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στη χώρα, ο Νασράλα έριξε τα ζάρια. Πράγμα που διέψευσε τη σκόπιμη ασάφεια των δηλώσεών του, η οποία κυμαινόταν μεταξύ απειλών για ισραηλινές πόλεις και επιμονής ότι η ομάδα του δεν ήθελε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο.
«Σε κάποιο βαθμό, αυτό που έκανε η Χεζμπολάχ», είπε ο Heiko Wimmen, διευθυντής του έργου για το Ιράκ, τη Συρία και τον Λίβανο στη Διεθνή Ομάδα Κρίσεων. Νέος Άραβας τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, «είναι να τονίσουμε ότι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν ένα τίμημα. Είναι όμως διατεθειμένοι να πληρώσουν το τελικό τίμημα; «Κανείς δεν ξέρει γιατί αυτό είναι μέρος της εποικοδομητικής ασάφειας που ανέφερε ο Νασράλα».
Στους μήνες που πέρασαν, η αυξανόμενη δυναμική του πολέμου ώθησε τις σκέψεις που οδήγησαν τον Nasrallah να εισέλθει στη σύγκρουση στα άκρα. Μια «διαχειριζόμενη σύγκρουση» γίνεται όλο και πιο αδύνατη, καθώς το Ισραήλ έχει επιτεθεί σε ανώτερους αξιωματούχους της Χεζμπολάχ, συμπεριλαμβανομένης της Βηρυτού, και η Χεζμπολάχ έχει πυροβολήσει ισραηλινούς στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους. Ο Νασράλα ανέφερε τις αμερικανικές δημοσκοπήσεις για τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα ως απόδειξη της επιτυχίας της ευρύτερης στρατηγικής του.
Οι ιδεολογικές καταβολές του Νασράλα
Αυτό που είναι πιο ξεκάθαρο είναι πώς διαμορφώθηκε η κοσμοθεωρία του Νασράλα από την προσωπική του ιστορία. Έφηβος εν μέσω της σεχταριστικής βίας του εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου, εντάχθηκε για λίγο στη σιιτική πολιτοφυλακή Αμάλ σε ηλικία 15 ετών προτού πάει να σπουδάσει σε μια σχολή στη Νατζάφ του Ιράκ, από την οποία εκδιώχθηκε μαζί με άλλους Λιβανέζους φοιτητές από τον Σαντάμ Χουσεΐν το 1978.
Υπό την επιρροή του μέντορά του, εξέχοντος κληρικού και συνιδρυτή της Χεζμπολάχ, Abbas al Musawi, τον οποίο γνώρισε στο Ιράκ, εντάχθηκε στη Χεζμπολάχ το 1982, μετά την ισραηλινή εισβολή στον Λίβανο, όταν η ομάδα αποσχίστηκε από την Αμάλ. Όταν το Ισραήλ δολοφόνησε τον Μουσάουι το 1992, τον αντικατέστησε στη θέση του γενικού γραμματέα της Χεζμπολάχ.
Σε μια συνέντευξη του 2006 με τον Robin Wright, του Washington Postο Νασράλα περιέγραψε πώς είχαν πλαστογραφηθεί οι πεποιθήσεις του καθώς ο ίδιος και οι σύντροφοί του παρακολουθούσαν «τι συνέβαινε στην Παλαιστίνη, στη Δυτική Όχθη, στη Λωρίδα της Γάζας, στο Γκολάν, στο Σινά», διδάσκοντάς τους ότι «δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε τα κράτη του Αραβικού Συνδέσμου, ούτε στα Ηνωμένα Έθνη… Ο μόνος τρόπος που έχουμε είναι να πάρουμε τα όπλα και να πολεμήσουμε ενάντια στις δυνάμεις κατοχής».
Αυτό που συχνά δεν λέγεται είναι ότι η πολύ επαναλαμβανόμενη ιδεολογική προσκόλληση του Νασράλα στην «αντίσταση» απαιτεί σύγκρουση με το Ισραήλ –ή την απειλή του– για να κατανοήσει και να δικαιολογήσει την ύπαρξη της Χεζμπολάχ και τη δύναμη που έχει συγκεντρώσει στον Λίβανο. Έχει ειπωθεί ότι ο Nasrallah θα περιοριστεί λόγω των δεινών οικονομικών συνθηκών του Λιβάνου να αντισταθεί σε συμπεριφορά που θα μπορούσε να προκαλέσει πόλεμο πλήρους κλίμακας και να υπονομεύσει τη δική του υποστήριξη. Αλλά τους τελευταίους μήνες, η Χεζμπολάχ –όπως και το Ισραήλ– άλλαξε την αντίληψή της για το πού βρίσκεται αυτό το όριο.
Σε ένα δοκίμιο για το Atlantic Council νωρίτερα αυτό το μήνα, ο David Daoud και ο Ahmad Sharawi περιέγραψαν τη δυναμική. «Η ομάδα πιστεύει ότι αυτό το όριο δεν είναι σταθερό. Αντίθετα, αυξάνεται καθώς οι ισραηλινές επιχειρήσεις στη Γάζα εντείνονται, ωθώντας τη Χεζμπολάχ να δράσει ενώ η προσοχή και οι πόροι του Ισραήλ επικεντρώνονται αλλού», έγραψαν: «Αλλά όταν αυτές οι ισραηλινές επιχειρήσεις προκαλούν αυξανόμενη δυσαρέσκεια στις Ηνωμένες Πολιτείες… Η Χεζμπολάχ αισθάνεται ότι έχει περισσότερη ελευθερία δράσης, αυξάνοντας έτσι το βάθος και τη φονικότητα των επιθέσεων του».
Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι ο χώρος για κάθε πλευρά να αναστρέψει την κρίση γίνεται όλο και λιγότερος.
