Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποιεί το COP29 για να πατάξει τους περιβαλλοντικούς ακτιβιστές και άλλους πολιτικούς αντιπάλους, σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αυτή είναι η τρίτη συνεχόμενη χρονιά που μια χώρα που φιλοξενεί τη σύνοδο κορυφής για το κλίμα κατηγορείται για καταπίεση και περικοπή του νομικού δικαιώματος διαμαρτυρίας.
Το Climate Action Network, μια ομάδα σχεδόν 2.000 κλιματικών ομάδων, είπε στο BBC News ότι η προστασία της κοινωνίας των πολιτών είναι ζωτικής σημασίας εάν οι χώρες θέλουν να δουν πρόοδο στην κλιματική αλλαγή.
Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν απορρίπτει τους ισχυρισμούς και λέει ότι η κυβέρνηση δεν κρατά πολιτικούς κρατούμενους.
Οι παγκόσμιοι ηγέτες συναντώνται αυτή τη στιγμή στο Αζερμπαϊτζάν για να συζητήσουν λύσεις σε έναν πλανήτη που θερμαίνεται. Ωστόσο, οι οργανώσεις για τα δικαιώματα ζήτησαν να επανεξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο επιλέγονται οι χώρες για να φιλοξενήσουν τη σύνοδο κορυφής για το κλίμα μετά από, όπως λένε, ανησυχητική αύξηση του αριθμού των περιβαλλοντικών κρατουμένων συνείδησης στο Αζερμπαϊτζάν.
Η Natalia Nozadze από τη Διεθνή Αμνηστία είπε στο BBC News ότι από τότε που το Αζερμπαϊτζάν ανακοινώθηκε ως η χώρα υποδοχής του COP29 τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, έγινε πιο δύσκολο να αντιταχθεί κανείς στην κυβέρνηση.
«Έχουμε δει μια δραματική αύξηση των συλλήψεων και την καταστολή όλων των ζητημάτων που η κυβέρνηση μπορεί να θεωρήσει κρίσιμα ή αντίθετα με την πολιτική της ατζέντα», είπε.
Για πρώτη φορά από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο αριθμός των πολιτικών κρατουμένων – συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, περιβαλλοντικών ακτιβιστών και πολιτικών αντιπάλων – έφτασε τους 300, σύμφωνα με την Ένωση “Για την Ελευθερία των Πολιτικών Κρατούμενων στο Αζερμπαϊτζάν”.
Ο Gubad Ibadoglu, ένας 53χρονος καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου LSE, ερευνά τους τομείς πετρελαίου και φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν και περιβαλλοντικά ζητήματα, αλλά το καλοκαίρι του 2023 συνελήφθη με την κατηγορία της απάτης.
Πάνω από ένα χρόνο αργότερα παραμένει σε κατ’ οίκον περιορισμό. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων χαρακτήρισε τις κατηγορίες «αμφίβολες» και η κόρη του Γκιουμπάντ Ιμπάντογλου απηύθυνε έκκληση στον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, σερ Κιρ Στάρμερ, για βοήθεια προκειμένου να απελευθερωθεί ο πατέρας της.
«Νομίζω ότι είναι ένας από τους κανόνες της αυταρχικής κυβέρνησης, η σύλληψη, η κράτηση των ανθρώπων που έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν τη γνώμη», είπε ο κ. Ιμπάντογλου στο BBC σε συνέντευξή του αυτή την εβδομάδα.
Λέει ότι η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο για λόγους υγείας.
Ο Anar Mammadli συνελήφθη τον Απρίλιο με την κατηγορία της λαθρεμπορίας, μόλις δύο μήνες αφότου συνίδρυσε μια οργάνωση που ζητούσε από την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν να κάνει περισσότερα για να ευθυγραμμιστεί με την Συμφωνία του Παρισιού – μια σημαντική διεθνής συνθήκη για τη μείωση των εκπομπών ορυκτών καυσίμων.
Οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές θέλουν το Αζερμπαϊτζάν να μειώσει την εξάρτησή του από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, τα οποία χρηματοδοτούν περίπου το 60% του προϋπολογισμού της κυβέρνησης.
Όμως τον Ιανουάριο αποκαλύφθηκε ότι το Αζερμπαϊτζάν σχεδιάζει να επεκτείνει την παραγωγή φυσικού αερίου – ένα ορυκτό καύσιμο – την επόμενη δεκαετία, και την Τρίτη Ο πρόεδρος Ιλχάμ Αλίεφ είπε στη διάσκεψη για το κλίμα COP29 ότι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι «δώρο θεού».
«Το COP29 – το οποίο προοριζόταν να είναι μια ανοιχτή και χωρίς αποκλεισμούς πλατφόρμα δράσης για το κλίμα – διαμορφώνεται σε κάθε άλλο παρά», είπε στο BBC ένας στενός φίλος του κ. Mammadli, Bashir Suleymanli.
«Ομάδες της κοινωνίας των πολιτών που θα έπρεπε να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στο να λογοδοτήσουν οι κυβερνήσεις έχουν παραγκωνιστεί ή καταπιεστεί», είπε.
Ο Nazim Beydemirli, 61 ετών, καταδικάστηκε σε οκτώ χρόνια φυλάκιση τον Οκτώβριο για εκβιασμό. Συνελήφθη πέρυσι αφού διαμαρτυρήθηκε για επιχειρήσεις εξόρυξης χρυσού κοντά στο χωριό του. Κατά τη διάρκεια της 15μηνης προφυλάκισής του δεν παρουσιάστηκε κανένα στοιχείο. Ο δικηγόρος του, Agil Lajic, επιμένει ότι οι κατηγορίες είναι αβάσιμες και αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου φίμωσης της διαφωνίας στο Αζερμπαϊτζάν ενόψει της COP29.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος που φιλοξένησαν προηγούμενες συνόδους κορυφής της COP για το κλίμα αντιμετώπισαν παρόμοιες επικρίσεις για τη μεταχείριση των ομάδων της κοινωνίας των πολιτών.
«Νομίζω ότι είναι μεγάλο λάθος για χώρες -όπως το Αζερμπαϊτζάν ή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή η Αίγυπτος- που παραβιάζουν συστηματικά τα ανθρώπινα δικαιώματα, να γίνονται αποδεκτές ως επιλέξιμες χώρες υποδοχής», δήλωσε ο δημοσιογράφος και περιβαλλοντολόγος από το Αζερμπαϊτζάν, Emin Huseynov.
«Ο Πρόεδρος Αλίεφ δεν συνδέεται με την κλιματική αλλαγή, αλλά αναζητά το COP29 ως μια μοναδική ευκαιρία για να ασπρίσει και να πρασινίσει τον εαυτό του, την τοξική του εικόνα», είπε.
Μιλώντας πριν από την έναρξη της διάσκεψης, ο Ειδικός Απεσταλμένος του Προέδρου Ελτσίν Αμιρμπάγιοφ είπε στο BBC: «Δεν αποδέχομαι τέτοιου είδους ισχυρισμούς, καθώς δεν βασίζονται σε γεγονότα.
«Το Αζερμπαϊτζάν δεν (διαφοροποιείται) όσον αφορά τη συμμετοχή σε αυτήν την παγκόσμια εκδήλωση κρατικών και μη φορέων, συμπεριλαμβανομένων των μελών της κοινωνίας των πολιτών».
Κάθε χρόνο ο οικοδεσπότης επιλέγεται από μια διαφορετική περιοχή του κόσμου και όλες οι χώρες από αυτήν την περιοχή πρέπει να συμφωνήσουν για το πού θα διεξαχθεί η σύνοδος κορυφής COP. Το πώς θα μπορούσαν να αποτραπούν από το να επιλέξουν μια χώρα που είναι εχθρική προς την κοινωνία των πολιτών είναι ασαφές.
«Όλες οι χώρες πρέπει να συμπεριληφθούν, αυτό είναι το ζητούμενο των Ηνωμένων Εθνών», δήλωσε ο Andreas Sieber, από την ομάδα εκστρατειών για το κλίμα 350.org. «Το ερώτημα είναι τι κανόνες βάζετε;»
Κάλεσε τον ΟΗΕ να βεβαιωθεί ότι η συμφωνία της χώρας υποδοχής – η σύμβαση μεταξύ των Ηνωμένων Εθνών και της φιλοξενούσας χώρας – περιέχει μια ρήτρα που απαγορεύει τη χρήση spyware κατά των συμμετεχόντων – κάτι που, όπως λέει, ήταν ανησυχητικό σε προηγούμενα συνέδρια.
Ο ΟΗΕ επιτρέπει στους ακτιβιστές να διαμαρτυρηθούν στο COP και ως απάντηση η UNFCCC – ο βραχίονας του ΟΗΕ που είναι υπεύθυνος για την κλιματική αλλαγή – είπε: «Η φετινή Συμφωνία της Χώρας Υποδοχής περιλαμβάνει για πρώτη φορά διατάξεις για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις οποίες χαιρετίζουμε ως ένα θετικό βήμα μπροστά».
Αλλά ο Tasneem Essop, εκτελεστικός διευθυντής του Climate Action Network, δήλωσε: «Ο (ΟΗΕ) δεν μπορεί να πει στη χώρα υποδοχής τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει για την κατάστασή της στα ανθρώπινα δικαιώματα – αυτή είναι η πρόκληση».
Είπε ότι εναπόκειται σε άλλες χώρες να επιλύσουν αυτό το ζήτημα, αλλά η κ. Essop και ο κ. Sieber συμφώνησαν και οι δύο ότι αυτό είναι δύσκολο δεδομένου ότι η υποστήριξη για την κοινωνία των πολιτών συρρικνώνεται παγκοσμίως, όχι μόνο στο Αζερμπαϊτζάν.
Τον Οκτώβριο, μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καταδίκασαν την «καταστολή» του Αζερμπαϊτζάν σε ακτιβιστές, δημοσιογράφους και στελέχη της αντιπολίτευσης και θεώρησαν ότι οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του είναι ασυμβίβαστες με τη φιλοξενία του COP29.
Αλλά ο Emin Huseynov πιστεύει ότι η διεθνής κοινότητα έχει «παραιτηθεί» σε μεγάλο βαθμό σε αυτό το θέμα και επικαλέστηκε τη φαινομενική σιωπή της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, ειδικότερα, σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, όταν ζήτησε δημόσια να φιλοξενήσει την Αίγυπτο COP27 σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Την Τρίτη, ο κ. Στάρμερ συναντήθηκε με τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Αλίεφ στο COP29, αλλά δεν είπε εάν συζητήθηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα ή η περίπτωση του κ. Ιμπάντογλου.
Ένας εκπρόσωπος του Φόρεϊν Όφις είπε ότι το θέμα «θίγεται τακτικά» από τους υπουργούς.
Ο Tasneem Essop είπε ότι η επίλυση αυτού του ζητήματος είναι κρίσιμη λόγω του ζωτικού ρόλου που διαδραματίζει η κοινωνία των πολιτών στην πρόοδο της ατζέντας για την κλιματική αλλαγή.
«Η κοινωνία των πολιτών έδωσε τη μάχη για τη δημιουργία ενός ταμείου ζημιών και ζημιών (για να βοηθήσει τις φτωχότερες χώρες να αντιμετωπίσουν τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής), μετά από περισσότερα από 30 χρόνια χωρών, διαπραγματεύσεων και μαχών», είπε.
«Η παρουσία μας πραγματικά κρατάει τα πόδια τους στη φωτιά. Θα τους λογοδοτήσουμε».
