Amechi Mandi και Kelechi Ejikeme

Μετά από περισσότερο από μια δεκαετία ως δικηγόρος σε τραπεζικές εταιρείες υψηλής ισχύος, όπως η Goldman Sachs και η Société Générale, η Νιγηριανο-βρετανίδα Kelechi Ejikeme άφησε τον εταιρικό κόσμο για να ακολουθήσει το πάθος της για την εσωτερική διακόσμηση.

Η συλλογή χαλιών της είναι εμπνευσμένη από το ποικιλόμορφο έδαφος της Νιγηρίας – κυλιόμενους λόφους, ελικοειδή ποτάμια, εκτεταμένες σαβάνες και πυκνά δάση, και μου θυμίζει τη θέα από τα αεροπλάνα.

«Οπότε, όταν το ερμηνεύεις αυτό σε χαλί ή χαλί, είναι συμβολικό», είπε όταν τη συνάντησα στο περίπτερο της στην έκθεση εσωτερικού σχεδιασμού της Decorex που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο τον περασμένο μήνα.

«Είναι σαν, κάθε λεπτό, αυτό είναι αυτό που στην πραγματικότητα πατάμε κάθε μέρα».

Κατασκευασμένο από γιούτα, ένα ανθεκτικό και φιλικό προς το περιβάλλον υλικό, κάθε χαλί ενσωματώνει αυτά τα φυσικά στοιχεία.

Η γιούτα συνήθως καλλιεργείται τοπικά για τα βρώσιμα φύλλα της και όχι για τις ίνες. Προέρχεται από το ίδιο φυτό που χρησιμοποιείται για τη σούπα ewedu, ένα βασικό προϊόν στη νοτιοδυτική Νιγηρία.

Για να ζωντανέψει το όραμά της, η Ejikeme παράγει τα χαλιά της στην Ινδία και το Νεπάλ, όπου η γιούτα έχει αναπτυχθεί ευρύτερα σε μια ακμάζουσα βιομηχανία.

Στην εκδήλωση ήταν επίσης ο Amechi Mandi, ένας Καμερουνο-Νιγηριανός σχεδιαστής εσωτερικών χώρων που κέρδισε το βραβείο Rising Star του περιοδικού House & Garden το 2022.

Δεν παρουσίαζε καμία από τις δουλειές του, αλλά μόλις είχε μιλήσει σε μια δευτερεύουσα συνεδρία για τη μετάβασή του από τη μόδα στην εσωτερική διακόσμηση.

Ο Mandi είναι κάτοχος πτυχίου στο σχεδιασμό επίπλων και προϊόντων, αλλά αφού εργάστηκε στη βιομηχανία της μόδας και αργότερα σε μια εταιρεία σχεδιασμού, ήταν όλο και πιο δυσαρεστημένος με την έλλειψη γνήσιων υφασμάτων εσωτερικού χώρου με αφρικανική έμπνευση.

Πολύ συχνά, διαπίστωσε, βασίζονταν σε «κλισέ», μετα-αποικιακά μοτίβα.

Αυτό τον οδήγησε να εξερευνήσει την κληρονομιά του από το Καμερούν και τη Νιγηρία, με έμφαση στις προ-αποικιακές παραδόσεις.

Αναγνωρίζοντας τις αναξιοποίητες δυνατότητες των αυτόχθονων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων που σβήνουν από τη μνήμη -ειδικά με την άνοδο των αποτυπωμάτων κεριού “ankara”, μιας ευρωπαϊκής εισαγωγής που έχει φτάσει να συμβολίζει το αφρικανικό σχέδιο – η Mandi ξεκίνησε να αναζωογονήσει αυτά τα πολιτιστικά στοιχεία.

Άρχισε να ενσωματώνει παραδοσιακές τεχνικές και μοτίβα στα σχέδιά του και η δουλειά του περιλαμβάνει τώρα μια δημοφιλή συλλογή από μαξιλάρια και ριχτάρια, καθώς και μια επιτυχημένη συνεργασία ταπετσαρίας.

“Οι άνθρωποι μου είπαν, “Ω, η δουλειά σου δεν είναι αφρικανική”, γιατί θέλουν να δουν εκτυπώσεις της Άγκυρας. Έχει εντυπωσιαστεί τόσο πολύ στο μυαλό”, μου είπε η Mandi.

«Εμπνέομαι από τις παραδόσεις και τους πολιτισμούς των ιθαγενών και μετά, του δίνω μια πιο σύγχρονη εκδοχή», πρόσθεσε.

Ακούγοντας το Mandi με έκανε να συνειδητοποιήσω πόσο πολύ είχα φτάσει να συνδέσω το μοντέρνο αφρικανικό σχέδιο με τα υφάσματα της Άγκυρας.

Αυτό το ύφασμα έχει κυριαρχήσει στην αφρικανική μόδα και ντιζάιν, αφήνοντας το στίγμα του στις παγκόσμιες σκηνές τις τελευταίες δεκαετίες.

Και έτσι, καθώς περιπλανιόμουν στην έκθεση, ήταν εύκολο να υποθέσω ότι τα αφρικανικά σχέδια απουσίαζαν από αυτή την αξιοσημείωτη συγκέντρωση.

Όταν ξεκίνησε για πρώτη φορά, η Ejikeme έκανε ταχυδακτυλουργικά τόσο τη νομική όσο και τη διακόσμηση εσωτερικών χώρων, δουλεύοντας στο ένα κατά τη διάρκεια της εβδομάδας και στο άλλο τα Σαββατοκύριακα. Δεν άργησε να καταλάβει πού βρισκόταν το αληθινό της πάθος.

«Σε έναν κόσμο, προσπαθείς να συγκρατήσεις την ενέργειά σου ή τον εαυτό σου ή την έκφρασή σου μόνο και μόνο για να μην αναστατώσεις τα φτερά σου, ενώ σε έναν άλλο κόσμο την ενέργειά σου δεν μπορείς καν να την σβήσεις», είπε.

Από τότε που έκανε το άλμα στο σχεδιασμό πλήρους απασχόλησης πριν από έξι χρόνια, έχει ασχοληθεί με μια ποικιλία έργων, από σπίτια και χώρους εργασίας μέχρι σκηνικά ταινιών.

Πέρυσι, λάνσαρε τη δική της συλλογή χαλιών, προσθέτοντας μια νέα διάσταση στη δουλειά της από το στούντιο Swallow and Tea.

“Είναι ένα πραγματικά νέο πράγμα και είχα μόνο δύο παραστάσεις, αλλά μέχρι στιγμής είχα αγοραστές κυρίως οικιακούς και λιανικούς κυρίως από την Ευρώπη, πιθανώς επειδή η πρώτη μου εμφάνιση ήταν στο Βέλγιο. Η Decorex ήταν η πρώτη μου εκπομπή στο Ηνωμένο Βασίλειο”, είπε ο Ejikeme.

Οι περισσότεροι πελάτες του Mandi είναι Ευρωπαίοι, μια τάση που αποδίδει στην επικρατούσα προτίμηση πολλών Αφρικανών για ξένα προϊόντα.

«Οι περισσότεροι Αφρικανοί εξακολουθούν να προτιμούν να αγοράζουν Gucci», είπε.

“Έχω μερικούς Αφρικανούς που αγοράζουν, αλλά δεν είναι σαν τους καθημερινούς Αφρικανούς. Ήταν όλοι άνθρωποι που γεννήθηκαν και ανατράφηκαν στο εξωτερικό και είναι βαθιά στην αφρικανική κληρονομιά και κουλτούρα.”

Τόσο ο Ejikeme όσο και ο Mandi συμφωνούν ότι η εσωτερική διακόσμηση στην Αφρική βρίσκεται ακόμα στα στάδια ανάπτυξής της.

Σε αντίθεση με τη μόδα, η οποία εδώ και πολύ καιρό αποτελεί σημαντικό επίκεντρο των Αφρικανών και πρόσφατα γνώρισε αξιοσημείωτη ανάπτυξη, ο τομέας της αφρικανικής εσωτερικής διακόσμησης μόλις αρχίζει να καθιερώνεται.

Η Ejikeme σκέφτηκε το πρώτο της ανεξάρτητο έργο το 2013, το οποίο συνέπεσε με ένα νέο κύμα Αφρικανών στο Λονδίνο που εισήλθαν σε τομείς υψηλών αποδοχών όπως η επενδυτική τραπεζική.

Στόχος της ήταν να δημιουργήσει χώρους που όχι μόνο απέπνεαν πολυτέλεια και άνεση, αλλά και αιχμαλωτίζουν την αίσθηση του σπιτιού για τους Αφρικανούς πελάτες της, αντανακλώντας την κληρονομιά τους με ουσιαστικό τρόπο.

“Έμεινα μπερδεμένος επειδή είμαι κάποιος που αγαπά τις αντίκες. Λατρεύω το παλιό σχέδιο. Όταν ήμουν στη σχολή σχεδίου στο Λονδίνο, το αγαπημένο μου πράγμα ήταν η ιστορία του σχεδιασμού, όπως το να μαθαίνω για όλες τις διαφορετικές περιόδους – βικτωριανή, εδουαρδιανή, κ.λπ. – και τι ξεχώριζε το ένα από το άλλο.

“Αλλά δεν υπήρχε κάτι τέτοιο στην Αφρική. Δεν υπάρχει τίποτα σαν την ιστορία του αφρικανικού ντιζάιν γιατί δεν έχουμε κρατήσει πραγματικά αυτό το ίχνος”, είπε.

Αυτή η συνειδητοποίηση την παρακίνησε να αρχίσει να κατηγοριοποιεί τις αφρικανικές περιόδους σχεδιασμού για να κατανοήσει καλύτερα και να διατηρήσει τη σχεδιαστική εξέλιξη της ηπείρου, ένα συνεχές έργο που ξεκίνησε τα τελευταία 10 χρόνια που ζούσε στη Νιγηρία πριν επιστρέψει στο Λονδίνο πέρυσι.

Ο Ejikeme επισκέφτηκε μέρη όπως η γκαλερί τέχνης Bogobiri στο Λάγος, η οποία παρουσίαζε ένα μείγμα παλιάς γλυπτικής και σύγχρονης τέχνης.

Επισκέφτηκε επίσης πωλητές σε ήσυχες γωνιές των αγορών της Νιγηρίας, όπου συνάντησε επιτελεία γραφείου που χρησιμοποιούσαν οι πρεσβύτεροι των Ιγκμπό στην προαποικιακή εποχή. Άρχισε να κατηγοριοποιεί αυτά τα αντικείμενα που συνάντησε ανάλογα με την περίοδο της ιστορίας τους, είτε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 είτε στην προαποικιακή περίοδο.

Δεν έχει τελειώσει ακόμα και θέλει να αφιερώσει περισσότερο χρόνο σε αυτό για να τα χρησιμοποιήσει στα έργα εσωτερικής της διακόσμησης.

Η Mandi πιστεύει ότι η παρακολούθηση των τάσεων στον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουμε τα σπίτια μας και άλλους χώρους δεν ήταν ιστορικά αφρικανικό πράγμα, ειδικά με τους αιώνες του διατλαντικού δουλεμπορίου.

“Παραδοσιακά, οι εσωτερικοί χώροι δεν ήταν ποτέ προτεραιότητα. Πάντα ασχολούμαστε με τη λειτουργικότητα. Ήμασταν περισσότερο στη διακόσμηση των εξωτερικών μας χώρων, όπως το βάψιμο των τοίχων, το βάψιμο του εξωτερικού”, είπε.

«Κάθε πολιτισμός έχει εξελιχθεί, αλλά δεν είχαμε την ευκαιρία να εξελιχθούμε λόγω των 400 χρόνων που μας συνέλαβαν με το υπερατλαντικό δουλεμπόριο».

Πρόσθεσε ότι οι Αφρικανοί βρίσκονταν σε «διαρκή φυγή» κατά τη διάρκεια του δουλεμπόριου, οπότε «πώς μπορείς να σκεφτείς, «έχω αυτό το σπίτι, πρέπει να φτιάξω το εσωτερικό καλά, επιτρέψτε μου να βάλω αυτόν τον πάγκο, αφήστε με να υφάσω αυτό το ύφασμα»; η κοινωνία δεν είχε την ευκαιρία να εξελιχθεί έτσι».

Τόσο ο Ejikeme όσο και ο Mandi σημείωσαν ότι πολλοί πλούσιοι και εξέχοντες Αφρικανοί, από διασημότητες έως επιχειρηματίες, έχουν συχνά εσωτερικούς χώρους που δεν διαθέτουν μια ευδιάκριτη αφρικανική ταυτότητα.

Ωστόσο, ο Ejikeme πιστεύει ότι αυτό αλλάζει καθώς περισσότεροι Αφρικανοί αποκτούν διαθέσιμο εισόδημα, επενδύουν όλο και περισσότερο στη διακόσμηση των σπιτιών τους με τρόπο που λέει την προσωπική τους ιστορία και αποτυπώνει τις εμπειρίες τους.

«Αν έχετε ένα προϊόν που μπορεί να γίνει όμορφο, εξαίσιο, και κάπως αξέχαστο, που λέει κάποιο είδος ιστορίας ή έχει κάποιο νόημα, θα αρέσει σε Αφρικανούς και άλλους ανθρώπους που δεν είναι Αφρικανοί», λέει.

Η Adaobi Tricia Nwaubani είναι Νιγηριανή δημοσιογράφος και μυθιστοριογράφος με έδρα την Abuja και το Λονδίνο.