Απόψεις | Βία, όταν η σιωπή δεν είναι συναίνεση

Πριν από λίγες μέρες, ενώ ήμουν στην κίνηση σε ώρα αιχμής, ένας άνδρας με σκούτερ πλησίασε το αυτοκίνητό μου και μου επιτέθηκε με σεξιστικές ύβρεις για έναν κάπως ριψοκίνδυνο ελιγμό μου, ομολογώ. Η βιαιότητα των λόγων του και ο τόνος του ήταν τέτοια που κατάφερα να πω μόνο ένα πράγμα: «Μάλιστα». Αυτές οι προσβολές με παρέλυσαν.
Αναπολώ αυτό το επεισόδιο όταν διαβάζω τους λόγους της ποινής που αθώωσε στην έφεση τον συνδικαλιστή που κατηγορήθηκε για σεξουαλική βία – «ξαφνικό άγγιγμα και φιλί», όπως τα όρισε το Δικαστήριο – σε βάρος μιας οικοδέσποινας. Η περίφημη πλέον πρόταση των 20-30 δευτερολέπτων: το «χρονικό παράθυρο που θα της επέτρεπε επίσης να δραπετεύσει», λέει η πρόταση. Ως εκ τούτου, οι δικαστές αναγνωρίζουν το «άγγιγμα και το φιλί», αλλά πιστεύουν ότι το έγκλημα δεν συνιστά έγκλημα επειδή η γυναίκα δεν αντιτάχθηκε σε αυτές τις πράξεις, δεν τις απέφυγε, επειδή δεν υπήρξαν απειλές εναντίον της και επειδή η θέση του ο άνθρωπος δεν ήταν «υπεροχής» (αυτή η τελευταία δήλωση είναι πολύ αμφισβητήσιμη κατά την άποψη της υπεράσπισης, καθώς η οικοδέσποινα απευθύνθηκε σε αυτόν για συμβουλές εργασίας). Όχι μόνο αυτό. Το Δικαστήριο υπογραμμίζει “το αβάσιμο των ερμηνευτικών επιλογών που αποσκοπούν στον εμπλουτισμό του καταλόγου της σεξουαλικά βίαιης συμπεριφοράς”.

Δεν πρόκειται για εμπλουτισμό καταλόγων, ούτε για αυθαίρετες ερμηνείες. Πρόκειται για την παρακολούθηση δύο θεμάτων. Πρώτον: είναι παράλογο να τίθεται ένα μέγιστο όριο στον χρόνο αντίδρασης, επειδή συχνά το θύμα δεν αντιδρά καθόλου (βλ. τη θεωρία του Porges, σύμφωνα με την οποία το νευρικό σύστημα κάποιου που υφίσταται βιασμό μπορεί να ανταποκριθεί με ακινησία, ως αμυντικός μηχανισμός ) . Δεύτερον: η μη αντίδραση δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως συναίνεση, δηλο μεγάλος απών αυτής της ιστορίας. Ωστόσο, σε μια χώρα όπου η συναίνεση δεν έχει βρει ακόμη νομικό πλαίσιο -το άρθρο 609-α του Ποινικού Κώδικα πρέπει να τροποποιηθεί- υπάρχει περιθώριο για ποινές όπως αυτή. Προτάσεις που φαίνεται να υπονοούν ότι όσοι σιωπούν ή όσοι δεν αντιδρούν, ίσως κατά βάθος, συμφωνούν.